Zasłonak osłonięty (Cortinarius armillatus (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)[1].
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cortinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy gatunek ten opisany został w 1818 r. przez E. M. Friesa, który nadał mu nazwę Agaricus armillatus. W 1838 r. ten sam autor przeniósł go do rodzaju Cortinarius jako C. armillatus i jest to nazwa uznana przez Index Fungorum[1].
Niektóre synonimy naukowe[2]:
Nazwę polską nadał Andrzej Nespiak w 1981 r., wcześniej (w 1955 r.) gatunek ten opisywany był przez Stanisława Domańskiego jako zasłonak ozdobny[3].
Średnica kapelusza 5-15 cm. Jest niehigrofaniczny. Kształt u młodych owocników półkulisty, później łukowaty, w końcu rozpostarty z tępym i szerokim garbem. Brzeg długo pozostaje podwinięty. Powierzchnia młodych owocników promieniście włókienkowata, starszych łuseczkowato-włóknista. Na brzegach resztki czerwonej zasnówki. Barwa rdzawobrązowa, cynamonowoczerwonawa lub rudawa[4][5]. Charakterystyczną cechą tego gatunku jest często spotykany dzwonkowaty kształt kapelusza[6].
Szerokie, nieco wycięte ząbkiem, o ostrzach białawych i nieco karbowanych. U młodych okazów mają barwę jasnoochrową, u starszych czerwonobrązową[4][5].
Wysokość 7-16 cm, grubość 1-4 cm, kształt walcowaty, podstawa bulwiasto zgrubiała. Jest pełny. Powierzchnia jasnofioletowo-brązowa, pokryta ceglastej barwy, włóknistymi resztkami osłony, które w miarę wzrostu trzonu tworzą liczne zazwyczaj opaski[4]. Podstawa biała i filcowata.
O barwie od białawożołtoczerwonawej do bladobrązowej. Smak łagodny, zapach niewyraźny[4].
Wysyp zarodników rdzawobrązowy. Zarodniki o rozmiarach 9-12 x 5-7 μm, elipsoidalne, drobno brodawkowane, umiarkowanie amyloidalne. Grubość ich ścian wynosi około 0,75 μm. Cheilocystyd i pleurocystyd brak[6].
Opisano jego występowanie w Ameryce Północnej, Europie, Korei, Japonii i w środkowej Afryce[7]. W regionach, gdzie znajduje sprzyjające warunki, np. w lasach Skandynawii czy Bawarii, często występuje bardzo licznie[8]. W Polsce jest gatunkiem dość pospolitym[9].
Rośnie na ziemi, w lasach liściastych i mieszanych, zaroślach, przy drogach[6]. Owocniki tworzy od lipca do października[4].
Grzyb mikoryzowy[3]. Żyje w symbiozie z brzozą. Niektóre atlasy grzybów podają, że jest jednym z niewielu zasłonaków, które są jadalne[8], w innych atlasach jednak opisany jest jako grzyb niejadalny. Biorąc pod uwagę, że większość zasłonaków jest trująca, lepiej nie zbierać żadnego zasłonaka w celach spożywczych[4].
Zasłonak osłonięty posiada kilka charakterystycznych cech: czerwone opaski na trzonie, często dzwonkowaty kapelusz, zwisające czerwone resztki zasnówki na brzegach. Umożliwiają one dość łatwe odróżnienie go od innych gatunków zasłonaków[6]. Nieco podobny jest zasłonak krwawy (Cortinarius buillardii)[9].
.JPG)
Zasłonak osłonięty (Cortinarius armillatus (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae).
