This description provides characteristics of the fairy slipper that may be relevant to its fire ecology, and is not meant for identification. Keys for identification are available [20,21,30,37,39,43,56,73].
Fairy slipper is a native, perennial forb. It has a single, basal green leaf that is 1 to 2 inches (3-6 cm) long. The flower is usually solitary (rarely with 2 flowers), with a long, scoop-shaped lip tufted, 3 erect-spreading sepals, and 2 petals that are narrow, pointed and twisted. The fruits are erect capsules. The erect stem stands between 2 to 8 inches (5-20 cm) tall, extending from a bulb-like corm [26,57,59]. Fibrous roots are typically produced at the base of a single corm [17].
Fairy slipper has a circumboreal distribution. In North America, it occurs extensively across the United States and Canada, ranging from Alaska east to Newfoundland and south to California, New Mexico, and Michigan. Historic populations in New York and New Hampshire have been extirpated [42]. The Flora of North America. provides a distributional map for fairy slipper.
Calypso bulbosa var. americana occurs throughout most of the general distribution of the species, except in Idaho, Oregon, and California. Calypso bulbosa var. occidentalis occurs in Montana, Idaho, Washington, Oregon, California, Alaska, and British Columbia [26].
Fire adaptations: To date (2006), published information on fairy slipper response to fire is lacking. Given that the perennating part of the fairy slipper is a corm and that corms are generally well protected, fairy slipper is probably well adapted to survive most fires [14]. Its ability to regenerate from seed after fire is undocumented. Case's [13] anecdotal statement that fairy slipper does not occur on mineral soil suggests that fairy slipper does not occur in early postfire succession; however, is it possible that fairy slipper has a seed bank [1,75] and establishes from seed in later postfire succession. Research is needed on fairy slipper's fire ecology.
FIRE REGIMES: Fairy slipper occurs in a wide range of FIRE REGIMES, varying from very infrequent, stand-replacement fire in eastern spruce-fir communities [22] to short-return interval surface fire in ponderosa pine forests of the western United States [2]. The cool and moist site characteristics of communities where fairy slipper is most frequent, such as western hemlock, Pacific silver fir, white fir, and high-elevation subalpine fir, suggest that infrequent, stand-replacing fires are most common in fairy slipper habitats.
The following table provides fire return intervals for plant communities and ecosystems where fairy slipper is important. It may not be inclusive. Find further fire regime information for the plant communities in which this species may occur by entering the species name in the FEIS home page under "Find FIRE REGIMES".
Community or Ecosystem Dominant Species Fire Return Interval Range (years) silver fir-Douglas-fir Abies amabilis-Pseudotsuga menziesii var. menziesii >200 grand fir Abies grandis 35-200 [2] tamarack Larix laricina 35-200 [58] western larch Larix occidentalis 25-350 [3,10,19] Great Lakes spruce-fir Picea-Abies spp. 35 to >200 northeastern spruce-fir Picea-Abies spp. 35-200 [22] Engelmann spruce-subalpine fir Picea engelmannii-Abies lasiocarpa 35 to >200 [2] black spruce Picea mariana 35-200 conifer bog* Picea mariana-Larix laricina 35-200 red spruce* Picea rubens 35-200 [22] Rocky Mountain lodgepole pine* Pinus contorta var. latifolia 25-340 [9,10,69] Sierra lodgepole pine* Pinus contorta var. murrayana 35-200 western white pine* Pinus monticola 50-200 Pacific ponderosa pine* Pinus ponderosa var. ponderosa 1-47 [2] interior ponderosa pine* Pinus ponderosa var. scopulorum 2-30 [2,8,49] Rocky Mountain Douglas-fir* Pseudotsuga menziesii var. glauca 25-100 [2,4,5] coastal Douglas-fir* Pseudotsuga menziesii var. menziesii 40-240 [2,54,63] California mixed evergreen Pseudotsuga menziesii var. menziesii-Lithocarpus densiflorus-Arbutus menziesii <35 [2] redwood Sequoia sempervirens 5-200 [2,24,68] western redcedar-western hemlock Thuja plicata-Tsuga heterophylla >200 western hemlock-Sitka spruce Tsuga heterophylla-Picea sitchensis >200 mountain hemlock* Tsuga mertensiana 35 to >200 [2] *fire return interval varies widely; trends in variation are noted in the species reviewState/Region/Province
Elevation Arizona 8,500 to 10,000 feet (2,590-3,048 m) [43] California <5,900 feet (<1,800 m) [37] Colorado 7,000 to 10,000 feet (2,134-3,048 m) [33] New Mexico 7,000 to 10,000 feet (2,134-3,048 m) [51] Utah 8,900 to 10,500 feet (2,700-3,200 m) [74] Pacific Northwest (including British Columbia and Alaska) sea level to mid-montane elevations [39,59] Pryor Mountains (south-central Montana) 5,900 to 8,500 feet (1,800-2,600 m) [52] Alberta 1,600 to 5,200 feet (500-1,600 m) [15]Following anthesis, the current year's corm gives rise to one shoot bud that forms a pair of root primordia. The root buds elongate as the shoot elongates and expands to form the new corm. The parent corm persists, and its leaf withers. By the end of the growing season, the new shoot has formed, and a leaf arises from its apex and overwinters [16,17,38,59].
The following table shows anthesis periods for fairy slipper:
State/Region Flowers Arizona June-August [43] California March-July [56] Maine and Vermont May and June [65] Michigan late May-early June; fruit ripens from June-July [38] New Mexico June-August [51] Great Plains late May-June [31] Intermountain west May-July [16] Pacific northwest March-June [40] Rocky Mountains late May-June [45] Willamette, Mt. Hood, and Siuslaw National Forests, Oregon March-June [70] New England and adjacent Canada May and June [30] Great Lakes early May-early June [13]Fairy slipper reproduces by seed and vegetative means [55].
Breeding system: Fairy slipper is monoecious and cannot self-pollinate [55].
Pollination: Proctor and Harder [60] suggest that the natural unit of fairy slipper pollen deposition (the pollinium flake) contains sufficient pollen to fertilize most ovules. They also suggest that the pollen load affects the seed number. Pollination requires assistance of bumblebees [55].
Seed production: The seed production of fairy slipper is directly affected by the amount of pollen deposited on the stigma. Seed production is greater when there is more pollen deposited [60]. An average seed count per capsule ranges between 10 and 20,000 [45].
Seed dispersal: No information is available on this topic.
Seed banking has not been documented in fairy slipper. Maryland field and greenhouse studies documented a seed bank in 7 other orchid genera, however. Soil-stored seed remained viable for 3 to 7 years of the 7-year study period at germination rates ranging from 30.5% to 74.9%. In greenhouse trials, orchids growing in soil inoculated with mycorrhizal fungi showed greatly increased germination rates compared to orchids in uninoculated soil [75]. Although fairy slipper was not tested, these results suggest that fairy slipper may have a seed bank and require mycorrhizaal associates for best germination. Further research is needed on fairy slipper's life history.
Germination: Most fairy slippers require one of a number of different mycorrhizal fungi in the protocorm (1st stage of seed germination) tissue for germination to take place [17]. Arditti and others [1] report that in the greenhouse, seeds from ripe capsules germinated very poorly or not at all, while 80% of immature seed in green capsules germinated. This suggests that fairy slipper seeds become less viable over time.
Seedling establishment/growth: Seedlings are rare in the Great Lakes region, but are "much more common" in mountainous regions of the West [13].
Asexual regeneration: Fairy slipper sprouts from underground corms. Following anthesis the nodal region of the corm gives rise to a new shoot bud, which will become the new corm. The previous year's corms remain in sequence, attached to the younger corms for 2 to 4 years [17].
Die Norne (Calypso bulbosa) ist eine Pflanzen-Art in der Familie der Orchideengewächse (Orchidaceae). Die Gattung Calypso ist monotypisch mit der Norne als einziger Art.
Der Gattungsname entstammt dem griechischen καλύπτω kalypto (ich verberge, ich verstecke; aber auch: ich berge jemanden) und das Art-Epitheton dem lateinischen bulbosus (knollig, zwiebelig). In der griechischen Mythologie verbarg die Nymphe Kalypso (die Bergende), Tochter des Atlas, den schiffbrüchigen Odysseus sieben Jahre auf der Insel Ogygia.
Warum der Name „Calypso“ botanisch gewählt wurde, ist nach Anmerkung des Botanikers Rudolf Schlechter in seinem Standardwerk Die Orchideen unbekannt.
Ebenfalls ist nicht bekannt, ob der deutsche Name Norne einen Bezug zu den gleichnamigen Wesen Nornen aus der nordischen Mythologie herleitet.
Die Norne ist ein sommergrüner, mehrjähriger, perennierender, krautig wachsender Knollengeophyt mit einer rundlich, eiförmigen Knolle als Überdauerungsorgan. Sie ist von abgestorbenen Blattscheiden umhüllt und hat verlängerte Wurzeln. Die durchschnittliche Wuchshöhe der Pflanze beträgt 8 bis 20 Zentimeter.
Am Grund befindet sich nur ein einziges Laubblatt, das bis ca. 7 Zentimeter Höhe gestielt ist. Die elliptisch-längliche bis eiförmige Spreite ist bis 6 Zentimeter lang und bis zu 5 Zentimeter breit. Die Oberseite des Blattes ist dunkelgrün, während die Unterseite purpur gefärbt ist. Der Stängel ist am Grunde von einigen wenigen, scheidigen Blättern umhüllt und trägt eine einzelne Blüte.
Die große, attraktive Blüte ist zwittrig, zygomorph und dreizählig. Die abstehenden Kronblätter (Petalen) und Kelchblätter (Sepalen) sind rosa bis violett gefärbt, etwa 10 bis 12 Millimeter lang und etwa 2 bis 4 Millimeter breit. Die Lippe (Labellum) ist weiß bis rosa mit rosa oder gelben Flecken. Sie hat im hinteren Teil eine weit geöffnete, schuhförmige Höhlung und ist etwa 15 bis 25 Millimeter lang. Ein Sporn fehlt.
Die Norne blüht nach der Schneeschmelze, von April bis Juni.
Als Bestäuber werden nach Untersuchungen von Mosquin, Ackermann, Boyden, Proctor und Harder sowie Alexandersson und Agren Nektar suchende Hummeln (Bombus) und Kuckuckshummeln (Psithyrus) genannt.
Die Norne hat einen Karyotyp von zwei Chromosomensätzen und jeweils 14 Chromosomen (Zytologie: 2n = 28).
Da der Orchideensame keinerlei Nährgewebe zur Verfügung stellt, erfolgt die Keimung nur bei Infektion durch einen Wurzelpilz (siehe: Mykorrhiza). Über die Dauer von der Keimung bis zur Entwicklung der blühfähigen Pflanze liegt keine Angabe vor.
Nach dem Orchideenkundler Karl-Peter Buttler ist sie ein Florenelement der skandinavisch nordrussischen nordsibirischen Florenzone.
Die Norne wächst in subarktischen Sümpfen und Mooren sowie auf schattigen Plätzen subarktischer Nadelwälder in Nordamerika, Nordskandinavien, Nordrussland und Nordasien.
Da die Norne heikel auf Veränderungen reagiert, ist ihre natürliche Verbreitung stark zurückgegangen. In mehreren US-Bundesstaaten gilt sie als bedroht oder gefährdet.
Die Norne zählt in Europa zu den größten Orchideen-Raritäten und steht wie alle in Europa vorkommenden Orchideenarten unter strengstem Schutz europäischer und nationaler Gesetze.
Der bis heute gültige Gattungsname Calypso Salisb. wurde im Jahre 1806 von dem englischen Gärtner Richard Anthony Salisbury (1761–1829) in dem Werk „Paradisus Londinensis“ beschrieben, das Salisbury mit dem damaligen Direktor der Royal Botanic Gardens in London, William Jackson Hooker (1785–1865), herausgab. Carl von Linné hatte die Norne im Jahr 1753 ursprünglich zur Gattung Cypripedium gestellt. Doch Calypso und Cypripedium gehören in der botanischen Systematik zwei verschiedenen Unterfamilien an.
Als Synonyme wurden folgende Gattungsnamen veröffentlicht:
Der gültige botanische Artname der Norne lautet: Calypso bulbosa (L.) Oakes 1842.
Das Basionym Cypripedium bulbosum L. 1753 wurde von Linné in „Species Plantarum“ beschrieben.
Die hier aufgeführten Artnamen werden als Synonyme geführt:
Als Unterart ist Calypso bulbosa ssp. occidentalis (Holz.) Calder & R.L.Taylor (1963) beschrieben. Sie kommt vom südöstlichen Alaska bis zu den westlichen Vereinigten Staaten vor.
Die Varietäten sind entweder farborientiert oder auf die Region bezogen, in der sie vorkommen:
Hybriden sind von dieser Art nicht bekannt.
Verschiedene nordamerikanische Indianervölker aßen die Knospen der Norne. Die Nlaka'pamux-Indianer in British Columbia nutzten die Norne zur Behandlung von Epilepsie.
Die Norne (Calypso bulbosa) ist eine Pflanzen-Art in der Familie der Orchideengewächse (Orchidaceae). Die Gattung Calypso ist monotypisch mit der Norne als einziger Art.
Der Gattungsname entstammt dem griechischen καλύπτω kalypto (ich verberge, ich verstecke; aber auch: ich berge jemanden) und das Art-Epitheton dem lateinischen bulbosus (knollig, zwiebelig). In der griechischen Mythologie verbarg die Nymphe Kalypso (die Bergende), Tochter des Atlas, den schiffbrüchigen Odysseus sieben Jahre auf der Insel Ogygia.
Warum der Name „Calypso“ botanisch gewählt wurde, ist nach Anmerkung des Botanikers Rudolf Schlechter in seinem Standardwerk Die Orchideen unbekannt.
Ebenfalls ist nicht bekannt, ob der deutsche Name Norne einen Bezug zu den gleichnamigen Wesen Nornen aus der nordischen Mythologie herleitet.
Кали́псо (лат. Calypso) — әшәлсә һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты.
1 төрө — һуғанбашлы калипсо билдәле, Евразияның һәм Төньяҡ Американың уртаса бүлкәтендә таралған. Күләгәле мүкле ылыҫлы урмандарҙа үҫә. Белорет («Төньяҡ Ҡыраҡа» ҡурсаулығы), Бөрйән (Башҡорт ҡурсаулығы), Ҡариҙел (Байҡы йылғаһы тамағы һәм Яңы Йәнсәйет ауылының тирә-яғы) һәм Нуриман (Өфө яйлаһы) райондарында осрай. Декоратив үҫемлек.
Ҡыҫҡа тамырһабаҡлы күп йыллыҡ үлән. Һабағы төҙ, аҫҡы өлөшөндә һуғанбаш рәүешле йыуанайған, өҫкөһөндә 2—3 ярылы еңсә менән (редукцияланған япраҡтарҙың ҡалдыҡтары), бейеклеге 8—20 см. Япрағы ҡарағусҡыл йәшел төҫтә, яңғыҙар, киң йомортҡа формаһында, оҙон һаплы, ҡышлаусы, тамыр янында урынлашҡан. Сәскәһе хуш еҫле, яңғыҙар, эре, эйелгән; япраҡ эргәлегенең япраҡсалары ҡарағусҡыл ал төҫтә, тигеҙ тиерлек, тар ланцет формаһында, нур рәүешле таралған, оҙонлоғо 1,2—1,5 см. Ирене ситек формаһында, ҡыҙғылт‑көрән һыҙаттары һәм төрткөләре булған аҡһыл йәки һарғылт төҫтә, оҙонлоғо яҡынса 2 см. Һеркәлеге һалынҡы, поллинийҙары — 2. Июль‑августа сәскә ата. Емеше — ҡоро ҡумта, июнь‑июлдә өлгөрә.
Составында алкалоидтар бар, халыҡ медицинаһында ҡулланыла. Һирәк осрай торған үҫемлек, Башҡортостан Республикаһының Ҡыҙыл китабына индерелгән.
Кали́псо (лат. Calypso) — әшәлсә һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты.
Calypso is a genus of orchids containing one species, Calypso bulbosa, known as the calypso orchid, fairy slipper or Venus's slipper. It is a perennial member of the orchid family found in undisturbed northern and montane forests. It has a small pink, purple, pinkish-purple, or red flower accented with a white lip, darker purple spottings, and yellow beard. The genus Calypso takes its name from the Greek signifying concealment, as they tend to favor sheltered areas on conifer forest floors. The specific epithet, bulbosa, refers to the bulb-like corms.[2]
Calypso bulbosa is a deciduous, perennial, herbaceous tuberous geophyte with a round, egg-shaped tuber as a perennial organ. It is encased in dead leaf sheaths and has elongated roots. Calypso orchids are typically 8 to 20 cm in height.[2] At the bottom there is only a single leaf, which is stalked up to about 7 cm long. The leaves are whole eliptical lanceolate to egg-shaped blade is up to 6 cm long and up to 5 cm wide.
Plant blooms with a purple-pink hermaphroditic, zygomorphic and threefold flower. The protruding petals and sepals are pink to purple in color, about 10 to 12 millimeters long and about 2 to 4 millimeters wide. The lip (labellum) is white to pink with pink or yellow spots. It has a wide, shoe-shaped cavity in the back and is about 15 to 25 millimeters long. A spur is absent. They do not bloom until May and June usually after snow melt. Each bulb lives no more than five years.[2]
Flowers
Leaf Top
Leaf underside
.jpg)
White form of Calypso bulbosa var. occidentalis
The chromosomes count is 2n = 28. Since the orchid seed does not provide any nutrient tissue, germination only takes place when infected by a Mycorrhizal root fungus.
The generic name Calypso Salisb, which is still valid today. was described in 1806 by the English gardener Richard Anthony Salisbury (1761-1829) in the work "Paradisus Londinensis", which Salisbury with the then director of the Royal Botanic Gardens in London, William Jackson Hooker (1785-1865), published. Carl von Linné originally assigned the Calypso bulbosa to the genus Cypripedium in 1753. But Calypso and Cypripedium now belong to two different subfamilies.
The following generic names have been published as synonyms:
The valid botanical species name of the Calypso orchid is: Calypso bulbosa (L.) Oakes 1842.
The Basionym Cypripedium bulbosum L. 1753 was described by Linné in "Species Plantarum".
The species names listed here are used as synonyms:
.jpg)
C. bulbosa in "Paradisus Londinensis"
_(6032619343).jpg)
Illustration of Calypso bulbosa as Cypripedium bulbosum by Johann Jacob Roemer in Flora Europaea inchoata (1797)
_-_Curtis%27_54_(N.S._1)_pl._2763_(1827).jpg)
Illustration of Calypso bulbosa (as syn. Calypso borealis) in "Curtis's Botanical Magazine" vol.54 (N.S. 1) pl. 2763 (1827)
_(6022132370).jpg)
Calypso bulbosa Rchb. F. by Kränzlin, Friedrich; Müller, Walter in Abbildungen der in Deutschland und den angrenzenden gebieten vorkommenden grundformen der orchideenarten (1904)
Four natural varieties and one nothovariety (variety of hybrid origin but established in the wild) are recognized:[1]
This species' range is circumpolar,[4] and includes California, the Rocky Mountain states and most of the most northerly states of the United States; most of Canada; Scandinavia much of European and Asiatic Russia; China, Mongolia, Korea and Japan—see external links for map.[1][5] It is found in subarctic swamps and marshes as well as shady places subarctic coniferous forests.
Although the calypso orchid's distribution is wide, it is very susceptible to disturbance, and is therefore classified as threatened or endangered in several U. S. states and in Sweden and Finland. It does not transplant well[2] owing to its mycorrhizal dependence on specific soil fungi. The corms have been used as a food source by North American native peoples. The Nlaka'pamux of British Columbia used it as a treatment for mild epilepsy.[6]
At least near Banff, Alberta, the calypso orchid is pollinated by bumble bees (Bombus (Pyrobombus) and B. Psithyrus). It relies on "pollination by deception", as it attracts insects to anther-like yellow hairs at the entrance to the pouch and forked nectary-like structures at the end of the pouch but produces no nectar that would nourish them. Insects quickly learn not to revisit it. Avoiding such recognition may account for some of the small variation in the flower's appearance.[5][7]
Calypso is a genus of orchids containing one species, Calypso bulbosa, known as the calypso orchid, fairy slipper or Venus's slipper. It is a perennial member of the orchid family found in undisturbed northern and montane forests. It has a small pink, purple, pinkish-purple, or red flower accented with a white lip, darker purple spottings, and yellow beard. The genus Calypso takes its name from the Greek signifying concealment, as they tend to favor sheltered areas on conifer forest floors. The specific epithet, bulbosa, refers to the bulb-like corms.
Calypso bulbosa, la única especie del género Calypso, es una orquídea terrestre, ampliamente distribuida por la zona boreal de América, Europa, Asia y Japón. Se la conoce en español como zapatilla de Venus.
C. bulbosa es una orquídea enana. Produce un tallo de inflorescencia erecto, de 7 a 19 centímetros de longitud, desde el cual pende una única flor pequeña y olorosa, de color rosa o púrpura, acentuado por una mancha blanca en la parte inferior del labelo, puntos de color púrpura más oscuro y rayas amarillas. La floración se produce en la segunda parte de la primavera o en el verano.
Presenta un pseudobulbo pequeño subterráneo, alargado y ovoide, con brácteas basales. Las hojas son ovoides o elípticas, de color verde oscuro en el haz y púrpura en el envés.
La especie es propia de zonas de clima frío o templado; se encuentra naturalmente en zonas pantanosas y terrenos húmedos, en especial bosques de pinos o abetos, o aún al descampado.
En Europa, Asia y Japón se presenta en la región circumpolar; en los EE. UU. se encuentran dos variedades separadas en todos los estados del oeste y en la región boreal.
Existen tres variedades de C. bulbosa, separadas por continentes o por grandes cadenas montañosas.
La primera y más típica es la que se encuentra en la península escandinava, Europa y norte de Asia. La segunda, C. bulbosa var. americana, es originaria de la vertiente este de la Sierra Nevada norteamericana; se distingue por poseer largos penachos de pelos amarillos en el margen frontal de la boca y un punteado suave en la parte fontal del lóbulo del labelo. La tercera variedad, C. bulbosa var. occidentalis, se encuentra en la vertiente oeste de la Sierra Nevada; tiene una flor más roma, con un penacho de pelos blancos y un labelo irregularmente manchado en el ápice.
Calypso bulbosa fue descrita por (Linneo) Oakes y publicado en Catalogue of Vermont Plants 1: 200. 1842.[1]
El género recibe su nombre de la ninfa marina Calipso, hermana del gigante Atlas en la mitología griega; según la Odisea, su legendaria belleza embrujó y retuvo durante siete años a Ulises.
bulbosa: epíteto latino que significa "con bulbos".
Calypso bulbosa, la única especie del género Calypso, es una orquídea terrestre, ampliamente distribuida por la zona boreal de América, Europa, Asia y Japón. Se la conoce en español como zapatilla de Venus.
Haldjaking (Calypso bulbosa) on käpaliste sugukonda haldjakinga perekonda kuuluv mitmeaastane taim.
Oma ladinakeelse nime on ta saanud antiikmütoloogia tegelase nümf Kalypso järgi. Saksa keele on taime nimi Norne skandinaavia mütoloogia tegelaste, saatusejumalannade nornide järgi.
Tema õied on roosad, punased, punakaslinnad või lillad. Õie huul on valge tumepunaste täppidega.
Haldjakingal on 28 kromosoomi.
Haldjaking on tsirkumpolaarse levikuga, esinedes nii Põhja-Ameerika kui Euraasia põhjaaladel, eriti mägimetsades. Teda leidub Rootsis, Soomes ja Venemaa Euroopa-osa põhjaosas (sealhulgas Leningradi oblastis), kuid Eestis seni leitud ei ole. Teda leidub ka Ida-Siberis, Kanadas ja USA põhjaosas. Ta kasvab okasmetsades varjulistes kohtades.
Hoolimata laiast levilast arvatakse haldjaking paljudes maades, sealhulgas Rootsis ja Soomes, ohustatud liikide hulka, sest ta ei talu inimtegevust, sealhulgas ümberistutamist. Nimelt sõltub haldjaking mükoriisast, pinnases elavatest seentest.
Põhja-Ameerika indiaanlased on kasutanud haldjakinga sibulaid toiduks. Tänapäeval on see üldjuhul keelatud.
Haldjaking on putuktolmleja. Ta meelitab putukaid ligi oma õitega, kuid õites ei ole midagi putukatele meelepärast ja sellepärast õpivad putukad haldjakinga õitesse mitte tagasi tulema. Niisuguse õppe keerukustamiseks varieerub haldjakinga õie kuju ja värvus natuke rohkem kui enamikul taimedel.
Haldjaking õitseb oma levila lõunaosas alates märtsi lõpust, põhjaosas alates maist või isegi juunist. Õisikud on umbes 20 cm kõrgused. Õisik on täielikult välja arenenud alles umbes 20 aasta vanustel taimedel.
Haldjaking on ainus liik oma perekonnas. Lähedaste liikide puudumise tõttu ei tunta haldjakinga ristandeid teiste taimedega. Eristatakse viit alamliiki: C.b. albiflora, C.b. americana, C.b. japonica, C.b. occidentalis ja C.b. speciosa.
Esimest korda kirjeldas haldjakinga Karl von Linné 1753 nime all Cypripedium bulbosum. Esimest korda kasutas tänapäevast ladinakeelset nime Londoni Kuningliku Botaanikaaia (Kew' botaanikaaed) aednik Richard Salisbury (1761–1629) aastal 1806 teoses "Paradisus Londonensis".
Haldjaking (Calypso bulbosa) on käpaliste sugukonda haldjakinga perekonda kuuluv mitmeaastane taim.
Oma ladinakeelse nime on ta saanud antiikmütoloogia tegelase nümf Kalypso järgi. Saksa keele on taime nimi Norne skandinaavia mütoloogia tegelaste, saatusejumalannade nornide järgi.
Tema õied on roosad, punased, punakaslinnad või lillad. Õie huul on valge tumepunaste täppidega.
Haldjakingal on 28 kromosoomi.
Neidonkenkä (Calypso bulbosa) on laajalle levinnyt, pohjoisen havumetsävyöhykkeen kämmekkälaji. Suomessa laji on harvinainen ja rauhoitettu.[1] Neidonkenkä on sukunsa ainoa laji. Nimensä se on saanut näyttävästä, jalkinetta muistuttavasta kukastaan.
Neidonkengän kukka nousee 10–20 cm pitkän varren päähän. Varren tyvi on sipulinmuotoinen mukula. Kasvin ainoa lehti on ruodillinen, selväsuoninen ja pitkittäispoimuinen. Muodoltaan se on soikea tai pyöreähkö. Lehti on yläpinnaltaan tummanvihreä, alapinnaltaan sinipunertava. Lehti talvehtii vihreänä. Neidonkengän ainoa kukka on näyttävä, halkaisijaltaan 3–4 cm. Sen alin terälehti, labellum eli huuli muodostaa kelta-punakirjavan "tohvelin", jonka pohjalla on kaksi medetöntä valekannusta. Muut terälehdet tekevät vaaleanpunaiset "kruunun" tohveliosan päälle. Kukka on vaniljantuoksuinen. Kukinta-aika on touko-kesäkuussa. [2] Pölytys tapahtuu kimalaisten, pääasiassa kuningatarten, avustuksella, mutta kypsiä kotia tavataan vain harvoin. Neidonkenkä on täysin riippuvainen yhteiselämästä sienen kanssa.[3][4]
Suomessa neidonkengän läheisin sukulainen on harajuuri (Corallorhiza trifida).[4]
Neidonkenkää tavataan pohjoisella havumetsävyöhykkeellä Ruotsin keski- ja pohjoisosista Venäjälle, Koreaan, Kiinaan ja Japaniin saakka, sekä laajalti myös Pohjois-Amerikassa. Kaikkialla laji on suhteellisen harvinainen.[3][5] Ruotsista Venäjään ja ehkä Kiinaan asti tavataan muunnosta C. bulbosa var. bulbosa, Kaukoidässä sen korvaa pidempikannuksinen C. bulbosa var. speciosa. Pohjois-Amerikan kasvit jaetaan kahteen muunnokseen, C. bulbosa var. americana ja C. bulbosa var. occidentalis.
Suomessa neidonkengän esiintymät ovat keskittyneet toisaalta Kemin-Rovaniemen seudulle, toisaalta Koillis-Kuusamoon. Kaikkiaan Lapin ja Oulun lääneistä tunnetaan parisataa kasvupaikkaa. Etelä- ja Keski-Suomesta neidonkengän kasvupaikkoja tunnetaan vain muutamia, joilta usealta se on hävinnyt.[3]
Tavallisimmin neidonkengän tapaa kalkkiseutujen vanhoista kuusimetsistä, mutta se kasvaa myös männiköissä, lehdoissa ja lettokorvissa. Neidonkengän kasvupaikkojen suurimpana uhkana ovat metsien avohakkuut ja auraus. Niitä ovat tuhonneet myös pellonraivaus sekä rakentaminen. Monia esiintymiä on tuhoutunut yrityksissä siirtää kasveja puutarhoihin sekä kasvien keruun seurauksena.[3]
Neidonkenkä (Calypso bulbosa) on laajalle levinnyt, pohjoisen havumetsävyöhykkeen kämmekkälaji. Suomessa laji on harvinainen ja rauhoitettu. Neidonkenkä on sukunsa ainoa laji. Nimensä se on saanut näyttävästä, jalkinetta muistuttavasta kukastaan.
Le Calypso bulbeux (Calypso bulbosa) est une orchidée, c'est-à-dire, une plante de la famille des Orchidaceae, des régions boréales de l'hémisphère nord. C'est la seule espèce du genre Calypso. L'espèce compte quatre variétés autour du globe.
Plante au rhizome peu développé, elle produit un pseudobulbe d'où émerge une feuille unique, pétiolée, ovale et plissée. La hampe florale porte une fleur unique. Les sépales et pétales sont rose pourpre, lancéolés et écartés. Le labelle rose ou blanc est en forme de sabot, avec une pilosité jaune abondante sur le rebord central et strié de pourpre à l'intérieur. Le gynostème rose est très élargi. Le labelle se prolonge vers l'arrière par un petit éperon à deux branches.
Mai-juin (précoce pour la latitude)
Plante d'ombre, sur substrats calcaires et quelquefois acides, humides à détrempés (forêts d'épicéas humides / taïga).
Distribution circumboréale.
Le Calypso bulbeux (Calypso bulbosa) est une orchidée, c'est-à-dire, une plante de la famille des Orchidaceae, des régions boréales de l'hémisphère nord. C'est la seule espèce du genre Calypso. L'espèce compte quatre variétés autour du globe.
Calypso bulbosa var. americana, présente dans les zones boréales de l'est et du centre de l'Amérique du Nord; Calypso bulbosa var. occidentalis, présente sur la côte ouest américaine; Calypso bulbosa var. bulbosa, présente dans le nord-est de l'Europe et en Russie jusqu'à la mer de Béring; Calypso bulbosa var. speciosa, présente au Japon.La calipso (Calypso bulbosa (L.) Oakes, 1842) è una pianta della famiglia delle Orchidacee, diffusa nell'emisfero boreale. È l'unica specie del genere Calypso.[2]
È una pianta erbacea geofita bulbosa con fusto alto 8–20 cm. Presenta un'unica foglia ovale con apice appuntito, di colore verde scuro, lucida, che in genere secca nei periodi più caldi dell'anno.
All'inizio della primavera produce un unico fiore (raramente due) dall'intenso profumo di vaniglia, con sepali e petali rosa-purpurei e labello da bianco a rosa con punteggiature purpuree, lungo 15–23 mm, ricoperto alla base da una fitta peluria giallastra.[3]
Questa specie può essere classificata tra i “fiori ingannevoli”: i suoi fiori, privi di nettare, attraggono gli insetti impollinatori (apoidei del genere Bombus) grazie al loro aspetto appariscente e all'odore intenso ma, ad impollinazione avvenuta, l'insetto non ottiene nessuna ricompensa.[4]
Calypso bulbosa ha un areale circumpolare che comprende la parte settentrionale di America (Stati Uniti e Canada), Europa (Svezia, Finlandia, Lapponia e Russia) e Asia (Siberia e Giappone).[5]
Ne sono state descritte quattro varietà:
La Lista rossa IUCN classifica Calypso bulbosa come specie prossima alla minaccia di estinzione (Near Threatened).[1]
La calipso (Calypso bulbosa (L.) Oakes, 1842) è una pianta della famiglia delle Orchidacee, diffusa nell'emisfero boreale. È l'unica specie del genere Calypso.
Calypso bulbosa (soms bosnimf genoemd) is een kleine maar opvallende orchidee van het geslacht Calypso. Het is de enige soort in dat geslacht. Het is een soort van schaduwrijke naaldbossen met een circumpolaire verspreiding, die ook in Noord-Europa voorkomt.
De botanische naam Calypso is afkomstig van het Oudgriekse 'Kalypso', (verborgene), wat zou slaan op het voorkeurshabitat van deze plant, namelijk schaduwrijke plaatsen in naaldbossen. Het specifieke epitheton 'bulbosa' (bolvormig) slaat op de aanwezigheid van pseudobulben.
Calypso bulbosa is een tot 20 cm hoge orchidee. De bloemstengel heeft onderaan één donkergroen, gesteeld en sterk geplooid blad dat ontspringt uit een pseudobulb, en twee of drie niet-groene bladeren opgevormd tot een schede rond de stengel. De plant draagt één of zelden twee bloemen met een opvallend roze schutblad.
De bloemen zijn tot 2,2 cm groot. De kelkbladen en kroonbladen zijn gelijkvormig, roze tot purper gekleurd met donkerder nerven, lancetvormig, wijd uitgespreid tot samengeplooid. De lip is wit tot lichtroze van kleur, met een vlakke top met bovenop lange, gele haren, en een komvormige basis met paarse nerven. Het gele spoor is gespleten en verborgen onder de top van de lip.
Het gynostemium is sterk vergroot, bladvormig en eveneens roze van kleur.
De bloem heeft een sterke vanillegeur.
De bloeitijd is van mei tot juni.
De plant lokt zijn bestuiver, hommels van het geslacht Bombus, met de belofte van zijn vanillegeur en de uitnodigende bloemlip met opvallende geel gekleurde en op stuifmeel lijkende haren. Doch het spoor bevat geen nectar. Het insect druipt onverrichter zake af met de echte pollinia op zijn hoofd gekleefd.
Calypso bulbosa geeft de voorkeur aan schaduwrijke, vochtige plaatsen op een neutrale tot zure bodem, zoals op veenmosvegetatie op de bodem van oude naaldbossen.
Calypso bulbosa heeft een circumpolaire verspreiding, van Noord-Europa over Noord-Azië tot in Noord-Amerika. In Europa komt ze niet onder de 57e breedtegraad voor en is ze beperkt tot Zweden, Finland en Rusland. De soort is zeldzaam en komt verspreid voor, maar kan lokaal abundant zijn.
Calypso bulbosa is de enige soort in het geslacht Calypso. Door de oppervlakkige gelijkenis met het vrouwenschoentje werd ze oorspronkelijk als een Cypripedium beschouwd, maar de aanwezigheid van slechts één fertiele meeldraad (Cypripediums bezitten twee meeldraden) heeft de soort uiteindelijk in de onderfamilie Epidendroideae doen belanden.
Bronnen, noten en/of referentiesCalypso bulbosa (soms bosnimf genoemd) is een kleine maar opvallende orchidee van het geslacht Calypso. Het is de enige soort in dat geslacht. Het is een soort van schaduwrijke naaldbossen met een circumpolaire verspreiding, die ook in Noord-Europa voorkomt.
Norna (Calypso bulbosa) är en växtart i familjen orkidéer. Tidigare kallades blomman vanligen Jungfrutoffel. Nornan växer i norra delarna av Nordamerika, Asien och Europa. Förekommer oftast i fuktiga barrskogar där berggrunden består av kalk.
Wikimedia Commons har media som rör Norna.
Norna (Calypso bulbosa) är en växtart i familjen orkidéer. Tidigare kallades blomman vanligen Jungfrutoffel. Nornan växer i norra delarna av Nordamerika, Asien och Europa. Förekommer oftast i fuktiga barrskogar där berggrunden består av kalk.
Calypso bulbosa là một loài thực vật có hoa trong họ Lan. Loài này được (L.) Oakes mô tả khoa học đầu tiên năm 1842.[1]
.jpg)
.jpg)
Calypso bulbosa là một loài thực vật có hoa trong họ Lan. Loài này được (L.) Oakes mô tả khoa học đầu tiên năm 1842.
Calypso Salisb. (1807)
Единственный вид
Кали́псо (лат. Calypso) — монотипный род многолетних травянистых растений семейства Орхидные. Единственный вид — калипсо клубнева́я[2], или калипсо лу́ковичная (лат. Calypso bulbosa); редкое растение, внесённое в Красную книгу России.
Своё научное название род получил по имени нимфы Калипсо из древнегреческих мифов.
Видовой эпитет вида Calypso bulbosa связан с запасающим органом, находящимся в основании стебля (bulbus — «луковица»). Различия в переводе видового эпитета на русский язык («клубневая» и «луковичная») связаны с различными взглядами на то, какой термин правильнее применять к данному органу.
Карлу Линнею этот вид был известен. В своей работе Species plantarum (1753) он поместил его в род Cypripedium под названием Cypripedium bulbosum.
Ареал вида — холодный и умеренный пояса Северной Америки и Евразии[3]. Границы районов произрастания евразийского типа ограничиваются Скандинавским полуостровом на западе, Китаем и Японией на востоке и Монголией и Корейским полуостровом на юге[3][4]. Североамериканский тип встречается по всему материку до Аляски на севере.
На территории России вид встречается практически по всей территории, от Европейской части до Западной и Восточной Сибири и Дальнего Востока[5]. Территория произрастания калипсо луковичной в России ограничивается: на севере — Хибинами (горы в центральной части Кольского полуострова), Архангельской областью, Республикой Коми, Ханты-Мансийским автономным округом и Свердловской областью; на юге — Ленинградской, Новгородской, Тверской, Ярославской, Ивановской областями, Республикой Марий Эл, Татарстаном, Удмуртией и Пермской областью; на востоке — южной частью Восточной Сибири и Дальнего Востока. За границами основного ареала растение встречается изолированными участками в Западной Сибири[6]. Отдельные экземпляры встречаются на севере Иркутской области.
Наиболее благоприятными местами обитания Калипсо являются тенистые зеленомошные хвойные (елово-пихтовые), реже смешанные леса, заболоченные участки и участки вдоль берегов озёр и рек, районы известняковых почв, среди поваленных деревьев[3][5][6]. В основном встречается единичными экземплярами или небольшими группами не более 10—15 растений[7].
Калипсо луковичная — многолетнее травянистое растение высотой до 20 см (в среднем — 10—15 см)[3].
Лист одиночный, прикорневой, с длинным черешком, яйцевидный, заострённый, складчатый и волнистый по краю, тёмно-зелёный сверху и более бледный снизу[2][3]. Длина листа — от 3 до 5 см, ширина — от 1,5 до 3 см[8].
Стебель растения немного утолщён в основании, образовывая покрытую влагалищами продолговато-яйцевидную псевдобульбу (ложную луковицу)[9]. На стебле расположены один над другим два вытянутых влагалища.
Заканчивается стебель одиночным поникшим цветком, крупным и душистым. Длина равных, направленных вверх, расходящихся лучевидно розовых листочков околоцветника составляет от 1,2 до 1,5 сантиметров[8]. Пятнистая мешковидная губа имеет около 2 см в длину[8]. Форма губы напоминает слегка суженную в верхней части туфельку белого или жёлтого цвета с красновато-коричневыми крапинками. У её основания находятся три пучка жёлтых волосков[8].
Цветение калипсо луковичной приходится на конец мая — июнь и зависит от места произрастания конкретного растения[7], плодоношение — на июль—август[10]. Опыляется шмелями (видами родов Bombus и Psythyrus)[6][9]. Размножение происходит семенным и вегетативным способом[4]. Для прорастания редуцированного семени калипсо необходимо, чтобы оно натолкнулось на гифу грибов, что по понятным причинам случается довольно редко[4]. На поверхности молодое растение появляется только на второй год, развиваясь до этого в почве[4]. Осенью происходит смена единственного листа калипсо, так что под снегом растение оказывается ещё с зелёным листом, что указывает на тропическое происхождение вида[11].
Несмотря на обширность ареала, калипсо луковичная является редким растением во многих регионах России[12] и мира, в том числе, включена в Красные книги России, Бурятии[7], республик Якутия[3], Карелия[13] и Коми[5],Ленинградской[14], Иркутской[4] и Мурманской[15] областей, Монголии[16], а также в «Список объектов растительного мира, занесённых в Красную книгу Сахалинской области»[10]. По некоторым данным, калипсо луковичная является самым редким видом орхидных на Северо-Западе европейской части России и стремительно вымирает.
По состоянию на 1988 год, калипсо луковичная охранялась в 12 заповедниках России. На 2010 год охраняется в следующих ООПТ: ботанические сады Иркутска, Киева, Кировска и Екатеринбурга[6], Сахалинском ботаническом саду[10], в Баргузинском и Байкальском заповедниках[7], в Витимском государственном заповеднике, Байкало-Ленском государственном заповеднике и Прибайкальском природном национальном парке[4], в Вишерском, Лапландском заповедниках[17], в Нечкинском национальном парке, в Колвицком и Симбозерском заказниках[17].
Основными лимитирующими факторами калипсо луковичной являются вырубки леса и лесные пожары (корни растения погружены неглубоко в почву, поэтому при пожарах уничтожаются полностью[7]), незаконный сбор в букеты[3][5], изменение состава фитоценоза[18]. Примером губительного влияния человеческой деятельности на экологию растения является почти полностью уничтоженная из-за вырубок леса крупнейшая популяция калипсо в Ленинградской области[6].
Кали́псо (лат. Calypso) — монотипный род многолетних травянистых растений семейства Орхидные. Единственный вид — калипсо клубнева́я, или калипсо лу́ковичная (лат. Calypso bulbosa); редкое растение, внесённое в Красную книгу России.
布袋兰属（学名：Calypso）是兰科下的一个属，为陆生兰。该属仅有布袋兰（Calypso bulbosa）一种，分布于北温带。[1]
这是一篇與植物相關的小作品。你可以通过编辑或修订扩充其内容。 
.jpg)
.jpg)
