Systematyka[1] Domena eukarionty Królestwo rośliny Klad rośliny naczyniowe Klad rośliny nasienne Klasa okrytonasienne Klad jednoliścienne Rząd wiechlinowce Rodzina ciborowate Rodzaj turzyca Gatunek turzyca czarna
Nazwa systematyczna Carex parviflora Host.Icon. Descr. Gram. Austriac. 1: 64 1801[2] Synonimy
-
Carex alpina var. parviflora (Host) Boott
-
Carex atrata var. conglomerata Neilr.
-
Carex atrata subsp. nigra (Gaudin) Hartm.
-
Carex atrata var. nigra Gaudin
-
Carex atrata var. parviflora (Host) Beck
-
Carex binata Poir.
-
Carex nigra All.
-
Carex nigra subsp. chlorogona Chatenier
-
Carex nigra var. chlorogona (Chatenier) Rouy
-
Carex pirinensis Acht.
-
Edritria parviflora (Host) Raf[2]
Turzyca czarna[3] (Carex parviflora Host.) – gatunek rośliny z rodziny ciborowatych.
Rozmieszczenie geograficzne
Występuje tylko w górach Europy Południowej i Środkowej: w Apeninach, Pirenejach, Alpach, Karpatach i górach Pirin. Wszędzie jest rzadki, a w Karpatach bardzo rzadki. W Polsce występuje wyłącznie w Tatrach i to tylko w Tatrach Zachodnich na kilku stanowiskach: Dolina Mułowa, Dolina Litworowa, Dolina Goryczkowa Świńska, Rzędy Tomanowe, poniżej Małołąckiej Przełęczy, nad Wyżnim Toporowym Stawem[4].
Morfologia
- Pokrój
- Roślina trwała, wysokości 10-20 cm, gęstomurawowa, z krótkimi rozłogami[5]
-
Łodyga
- Wzniesiona, trójkanciasta, przeważnie gładka[5]
-
Liście
- Pochwy liściowe żółtobrązowe lub purpurowobrązowe. Blaszki liściowe sztywne, 2-3 mm szerokie, płaskie. Najniższa podsadka liściowata, odstająca.
-
Kwiaty
- Kwiatostan składa się z (2) 3-4 bardzo ściśle stojących, jajowatych lub kulistych, siedzących, 5-7 mm długich kłosów. Kłosy z żeńskimi kwiatami, tylko najwyższy ma u podstawy kwiaty męskie. Pęcherzyki jak i plewy czarne. dłuższe od plew (3-3,5 mm), z bardzo krótkim, 2 ząbkowym dzióbkiem. Słupek o (2) 3 znamionach[5][6].
-
Owoce
- Trójkanciaste orzeszki[4].
Biologia i ekologia
Bylina, hemikryptofit, oreofit. W Polsce kwitnie od lipca do sierpnia. Spotykana na wysokogórskich murawach i piargach. Liczba chromosomów 2n = 84[4].
Zagrożenia i ochrona
Gatunek umieszczony na Czerwonej Liście roślin i grzybów Polski (2006) w kategorii R (rzadki – potencjalnie zagrożony). W wydaniu z 2016 roku otrzymał kategorię EN (zagrożony)[7]. Znajduje się także w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin w kategorii CR (krytycznie zagrożony)[8].
W Tatrach turzyca czarna nie wydaje się zagrożona. Wszystkie jej stanowiska znajdują się na obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego[4].
Przypisy
-
↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2009-06-14].
-
↑ a b The Plant List. [dostęp 2017-03-10].
-
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
-
↑ a b c d Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
-
↑ a b c Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
-
↑ Grau, Kremer, Möseler, Rambold, Triebel: Gräser. Mosaik Verlag GmbH, Monachium 1984
-
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
-
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
