Syczek groźny[3] (Otus hartlaubi) – gatunek ptaka z rodziny puszczykowatych (Strigidae). Słabo poznany ptak występujący endemicznie na Wyspach Świętego Tomasza i Książęcej. Narażony na wyginięcie.
Syczek groźny występuje endemicznie na Wyspie Świętego Tomasza[4][5][6][2]. Doniesienia o małej sowie z Wyspy Książęcej mogą dotyczyć tego gatunku, lecz przeprowadzone pod koniec XX wieku poszukiwania nie przyniosły żadnych dowodów na jego tam obecność[6].
Gatunek opisany naukowo przez Christopha Giebela w 1872 roku pod nazwą Noctua Hartlaubi[7]. Wprawdzie w 1849 roku Gustav Hartlaub opisał ten gatunek pod nazwą Athene leucopsis[8], lecz nazwa ta okazała się zajęta dla gatunku (obecnie Ninox leucopsis) opisanego przez Johna Goulda w 1838 roku[9]. Jako miejsce typowe autor podał Wyspę Świętego Tomasza[7]. Pokrewieństwo w stosunku do innych taksonów z rodzaju Otus niepewne. Gatunek był uważany za bliżej powiązanego z syczkiem malgaskim (O. rutilus) niż z jakimkolwiek innym afrykańskim gatunkiem, jednak wydawany głos podobny jest do głosu syczka afrykańskiego (O. senegalensis)[4]. Sugerowano również że O. hartlaubi jest podgatunkiem syczka zwyczajnego (O. scops), jednak różni się znacznie od niego morfologią i wydawanym głosem[4]. Takson monotypowy[5][4].
Nazwa rodzajowa pochodzi od łacińskiego słowa otus – „mała sowa błotna” (od greckiego ωτος ōtos – „sowa błotna”)[10]. Epitet gatunkowy honoruje Gustawa Hartlauba (1814-1900), niemieckiego ornitologa i kolekcjonera, autora pierwszego opisu tego gatunku[10].
Długość ciała 16-19 cm, masa ciała średnio 80 g[4]. Mały gatunek syczka z maleńkimi „uszami”. Szlara koloru jasno rudo-brązowego, broda i brwi białe. Korona i górne części ciała rudo-brązowe z rudymi i czarnymi liniami. Barkówki czarne z białymi plamami na końcach. Płowo-białe cętkowanie na lotkach, na ogonie wąskie, płowe paski. Dolne części ciała z drobnymi brązowymi, rudymi, czarnymi i białymi liniami. Stęp nieupierzony, tęczówki i dziób żółte. Opisana została szaro-brązowa odmiana tego ptaka, ale najwyraźniej jest bardzo rzadka[4]. Osobniki młodociane o bledszym upierzeniu[4].
Wysokie, gwiżdżące trele „hu-hu-hu-…”, które nieznacznie rosną, stając się wyższe i łagodniejsze niż u syczka zwyczajnego czy syczka afrykańskiego, słyszane w odstępach co 15-20 sekund. Zarejestrowano również niskie, chrapliwe „kowi”. Głos syczka groźnego można usłyszeć w ciągu dnia, jak również o zmierzchu i w nocy[4].
Gatunek najprawdopodobniej osiadły, zamieszkujący gęste liściaste lasy pierwotne i wtórne oraz plantacje, do wysokości 1300 m n.p.m.[4]. Najczęściej spotykany w lasach wtórnych i na plantacjach goździków i mango na wysokości średnio 400 m n.p.m.[4].
Badania zawartości żołądka wskazują że syczek groźny poluje na owady, takie jak koniki polne, chrząszcze i ćmy, znaleziono również jakieś małe jaszczurki[4]. Gatunek ten wydaje się być częściowo prowadzącym dzienny tryb życia[4]. Pokarm zdobywa w niższych partiach lasu, polując z dogodnego miejsca od 1,5 do 10 m nad ziemią, rzucając się na zdobycz[4]. Pożywienie zbiera również z liści lub poluje w locie jak jastrzębie, okazjonalnie poluje także na ziemi[4].
Samce z aktywnymi gonadami widywane w sierpniu zaś opierzone pisklęta w październiku[4]. Mogą rozmnażać się przed rozpoczęciem krótkiej pory deszczowej w okresie od sierpnia do października[4]. Brak innych informacji na temat rozrodu tego ptaka.
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii VU (ang.: Vulnerable, narażony na wyginięcie)[2]. Gatunek umieszczony w II załączniku CITES[11]. Populację szacuje się 250-999 dojrzałych osobników[6]. Zagrożeniem dla tego gatunku może być konkurencja ze strony płomykówki zwyczajnej (Tyto alba) i kotów domowych[4]. Pestycydy w dużym stopniu wykorzystywane na Wyspie Świętego Tomasza w latach 1963-1973, prawdopodobnie miał negatywny wpływ na populację tego gatunku[4].
Syczek groźny (Otus hartlaubi) – gatunek ptaka z rodziny puszczykowatych (Strigidae). Słabo poznany ptak występujący endemicznie na Wyspach Świętego Tomasza i Książęcej. Narażony na wyginięcie.
