Digger Bees

Pszczolinka^[2][3] (Andrena) – rodzaj błonkówek z nadrodziny pszczół i rodziny pszczolinkowatych. Obejmuje ponad 1500 opisanych gatunków. Przedstawiciele zamieszkują Stary Świat i Amerykę Północną. Są samotnicami gniazdującymi w glebie lub szczelinach skał i murów.

Opis

Schemat użyłkowania skrzydeł u rodzaju Andrena. Pt: pterostygma, C: żyłka kostalna; R: żyłka radialna; B: żyłka bazalna; Cu: żyłka kubitalna; A: żyłka analna; Rc1 i Rc2: żyłki powrotne pierwsza i druga; tm: transwersalna żyłka medialna, 1d, 2d, 3d: komórki dyskalne, sm: komórki submarginalne; m: komórka marginalna.

Są to pszczoły małych i średnich rozmiarów, osiągające od 5 do 18 mm długości ciała^[4][3]. Oskórek mają czarny, rzadziej metalicznie niebieski lub zielony. Owłosienie jest umiarkowanie silne, często tworzy na odwłoku poprzeczne przepaski^[4]. Od czułków do górnej granicy nadustka schodzą podwójne szwy, a samice między oczami a czułkami mają duże i aksamitnie owłosione zagłębienia twarzowe (foveae faciales), pełniące prawdopodobnie funkcje zmysłowe^[5][3]. Użyłkowanie przedniej pary skrzydeł cechuje prawie prosta żyłka transwersalna, zwężona ku szczytowi i przylegająca do krawędzi skrzydła komórka marginalna oraz obecność trzech, rzadko tylko dwóch komórek submarginalnych^[3]. Samice mają na tylnej parze odnóży szczoteczki z włosków obecne na goleniach, udach i krętarzach. Samce mają narządy kopulacyjne o charakterystycznym grzbietowo-przedwierzchołkowym płacie gonokoksytu, a ich siódme sternum odwłoka ma prostą budowę i może być wyposażone w dwupłatkowy wyrostek wierzchołkowy^[5].

Ekologia i występowanie

Gniazdo pszczolinki rudej

Większość gatunków buduje gniazda w ziemi, a inne, jak A. nupialis, w szczelinach skał i murów. Pojaw imagines uzależniony jest od okresu kwitnięcia roślin żywicielskich, ale samce pojawiają się około tygodnia wcześniej niż samice. Po odnalezieniu roślin pokarmowych rozpoczynają się loty godowe. Zapłodnione samice zakładają pojedynczo gniazda, w których żyją samotnie. W gnieździe znajdują się komórki lęgowe, w których składane jest po jednym jaju^[3].

Wiele gatunków zapyla rośliny uprawne, np. lucernę. Pyłek przenoszą na tylnych odnóżach zaopatrzonych w specjalne włosy albo na bokach propodeum (tylnej części tułowia)^[3]. Liczne gatunki są polilektyczne (zbierają pyłek z wielu gatunków roślin), ale znane są też monolektyczne np. A. chylabea zbiera pyłek tylko z Camissonia ovata^[4].

Owady te zasiedlają głównie Holarktykę, ale znane są też z Ameryki Centralnej, wschodniej i południowej Afryki oraz górzystych rejonów Indii i Półwyspu Malajskiego. Na wschód sięgają po Tajwan i Okinawę^[5], a na północ do 70°N w Norwegii. W Polsce reprezentowane są przez ponad 90 gatunków^[3] (zobacz: pszczolinkowate Polski).

Systematyka

Andrena apicata

Andrena clarkella

Andrena flavipes

Andrena fuscipes

Samiec Andrena gardineri

Samica Andrena gravida

Samiec Andrena lapponica

Andrena praecox

Andrena minutula

Samica Andrena simplex

Samica Andrena specularia

Andrena haemorrhoa

Samica Andrena mariae

Andrena coitana

Andrena bicolor

Samica Andrena ruficrus

Samica Andrena astragali

Andrena bimaculata

Rodzaj ten wprowadzony został w 1775 roku przez Johana Christiana Fabriciusa. Dotychczas opisano ponad 1500 zaliczanych doń gatunków^[1]:

Przypisy