Umbilicus rupestris (Salisb.) Dandy

Planhigyn blodeuol a deugotyledon suddlon yw Deilen gron sy'n enw benywaidd. Mae'n perthyn i'r teulu Crassulaceae. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Umbilicus rupestris a'r enw Saesneg yw Navelwort.^[1] Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Deilen Gron, Bara Ceiniogen, Bogail Gwener, Bogail y Bugail, Bogail y Forwyn, Bogeil-lys, Bogel Gwener, Bogel y Forwyn, Ceiniogllys y Fagwyr, Crondoddaidd, Dail Ceiniog, Llysiau Ceiniog, Llysiau y Fogel.

Esgblygodd y planhigyn hwn tua 100-60 miliwn o flynyddoedd yn ôl yn nwyrain Affrica a thiroedd Môr y Canoldir.

Meddyginiaethau a Llên Gwerin

• 'Roedd nain yn tyfu'r planhigyn i gael gwared o gyrn ar fodia'i thraed.‘ Roedd yn enedigol o’r Fanod a bu’n rhaid iddi ddod a dŵr o Ffynnon Doctor i'w dyfrio. 'Mae'r planhigion yn dal i dyfu'n ein gardd fach'.^[2]

• Pan oeddwn i ́n blentyn byddai fy mam yn torri ́r ddeilen gron yn fach a ́i rhoi mewn ́gauze ́ i ́w rhoi ar ben ddyn [pen düyn] neu fyddigiad. Mi fyddai ́n saff o fod wedi torri mewn rhyw awr.^[3]

• "Cofio defnyddio blodau hwn i wneud "pwdin reis" wrth chwarae ty bach".^[4]

Gweler hefyd

• Geiriadur rhywogaethau Gwefan Llên Natur

Cyfeiriadau

Mae gan Gomin Wikimedia
gyfryngau sy'n berthnasol i:

Deilen gron