Pine Grosbeak

Łuskowiec^[4], łuskowiec zwyczajny (Pinicola enucleator) – gatunek niewielkiego ptaka z rodziny łuszczakowatych (Fringillidae), zamieszkujący północną Europę od Norwegii po Ural, Syberię po Kamczatkę oraz znaczne połacie Ameryki Północnej z południową granicą w zachodnim Meksyku. W Polsce dawniej pojawiał się nieregularnie i niekiedy zimował (obserwowany od października do marca), obecnie sporadycznie zalatuje^[5].

Podgatunki i zasięg występowania

Wyróżniono dziesięć podgatunków P. enucleator^[6]:

• P. e. enucleator – Skandynawia do centralnej Syberii.
• P. e. kamtschatkensis – północno-wschodnia Syberia.
• P. e. sakhalinensis – Sachalin i Wyspy Kurylskie, północna Japonia.
• P. e. alascensis – wewnętrzna część Alaski, zachodnio-środkowa Kanada i północno-zachodnie USA.
• P. e. flammula – wybrzeża południowej Alaski i zachodnia Kanada.
• P. e. carlottae – Wyspy Królowej Charlotty.
• P. e. montana – wewnętrzna część południowo-zachodniej Kanady do zachodnio-środkowego USA.
• P. e. californica – wschodnia Kalifornia.
• P. e. leucura – środkowa i wschodnia Kanada.
• P. e. eschatosa – południowo-wschodnia Kanada i północno-wschodnie USA.

P. e. eschatosa bywa włączany do P. e. leucura^[7]. W Polsce ostatni nalot łuskowców (stan z 2016) miał miejsce zimą na przełomie 2012 i 2013; najwięcej osobników (14) zaobserwowano w lutym 2013 pod Giżyckiem. W XIX wieku odnotowano 19 nalotów, w XX wieku – mimo większej aktywności ornitologicznej w terenie – jedynie 12^[8].

Ewolucja

Zapis kopalny potwierdza jego istnienie już w plejstocenie. Gatunek był wtedy rozpowszechniony w Europie; jego skamieniałości odkryto w Wielkiej Brytanii, Francji, Hiszpanii, Austrii, we Włoszech i na Węgrzech. W Polsce jego skamieniałości odkryto w Jaskini na Biśniku^[9].

Morfologia

Cechy gatunku

Ptak wielkości szpaka. Występuje dymorfizm płciowy. Upierzenie samca głównie czerwonawe, pokrywy podogonowe szare. U samicy upierzenie główne żółtawe, występują białe paski pokrywowe i białe krawędzie lotek III rzędu^[8].

Wymiary średnie

• Długość ciała ok. 18,5–25,5 cm^[7]
• Masa ciała: 42–77 g^[7]

Ekologia

Biotop

Łuskowce gniazdują wyłącznie w starych, pierwotnych borach, w których prócz drzew iglastych występują także drzewa owocowe. Podczas zimowania przebywają wszędzie tam, gdzie znajdują się drzewa owocowe (preferują jarzębinę), również w pobliżu siedlisk ludzkich i na drogach^[8].

Gniazdo

Na drzewie, przeważnie świerku. Pary gniazdują osobno^[8]. Zbudowane jest z mchów, gałązek, źdźbeł traw i porostów; wyściełane jest miękkimi trawami, korzonkami. Zwykle umieszczone 1,5–7,6 m nad ziemią^[10].

Jaja

Zniesienie liczy od 2 do 5 jaj. Wymiary średnie: 24,9 na 17,5 mm (P. e. montana). Inkubacja trwa 13–14 dni, wysiaduje jedynie samica^[10].

Pożywienie

Nasiona, pędy, pąki brzóz i świerków, jagody, borówki i inne owoce^[8].

Status i ochrona

Ochrona

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową^[11].

Przypisy

Zobacz też

• ptaki Polski

Linki zewnętrzne

• głos ptaka, format .wav Copyright by Alberto Masi – www.scricciolo.com,