Jaszczurnik[9] (Gampsonyx swainsonii) – gatunek najmniejszego[10] ptaka drapieżnego z podrodziny kaniuków (Elaninae) w rodzinie jastrzębiowatych (Accipitridae), z podrodziny kaniuków. Jedyny przedstawiciel rodzaju Gampsonyx[9][11].
Zasięg występowania
Jaszczurnik występuje w zależności od podgatunku[12][11]:
Taksonomia
Etymologia
-
Gampsonyx (Gampsonix, Campsonyx): gr. γαμψονυξ gampsonux, γαμψονυχος gampsonukhos „haczykowaty pazur”, epitet odnoszący się do sępa, od γαμψος gampsos „zakrzywiony”; ονυξ onux, ονυχος onukhos „pazur”[13].
-
swainsonii: William Swainson (1789–1855), angielski przyrodnik, artysta, kolekcjoner[14].
-
leonae: León, zachodnia Nikaragua[15].
-
magnus: łac. magnus „wielki, duży, potężny”[16].
Charakterystyka
Budowa ciała
Długość ciała 20-28 cm, rozpiętość skrzydeł 94-97 cm; masa ciała samca 94-97 g[12]. Samice są średnio 10-20% większe od samców[12]. Obie płci ubarwione są podobnie. Ma łupkowoczarny wierzch ciała, a biały spód. Czoło jest rdzawożółte, policzki pomarańczowe, a sam czubek głowy jest czarny. Na bokach piersi widnieją 2 czarne plamy. Nogawice są natomiast brunatne. Zarówno pod względem wielkości, jak i wyglądu podobny jest do sokoła.
Biotop
To ptak zamieszkujący przerzedzone lasy tropikalne, stepy, sawanny, które rzadko porastają drzewa.
Pożywienie
Poluje na duże owady, płazy, a nawet małe ptaki. Sama nazwa wskazuje na preferowaną zdobycz. Czatowanie na ofiary odbywa się z zasadzki - przyczaja się na gałęzi.
Okres lęgowy
Toki
Rytuały i czynności związane z wydawaniem na świat potomstwa powiązane są z porą deszczową, tzn. lęgi wyprowadzane są nim nastanie. Przed rozpoczęciem lęgów samiec w ramach toków popisuje się przed samicą powietrznymi akrobacjami.
Gniazdo
Położone jest bardzo wysoko, w koronach drzew na wysokości 20-25 metrów. Miejsce lęgowe lokuje w rozwidleniach gałęzi 5 metrów od pnia. Ma kształt miski, a budują je splecione gałązki. Jego rozmiary dochodzą do 10 cm głębokości i 20 cm średnicy.
Wysiadywanie
Samica składa 2-3 jaja, a potem sama je wysiaduje. Długość siedzenia na jajach nie jest do tej pory dokładnie poznana.
Pisklęta
Młode opuszczają gniazdo po 35 dniach od wyklucia.
Ochrona
Gatunek obejmuje międzynarodowa ochrona.
Przypisy
-
↑ Gampsonyx swainsonii, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
-
↑ a b c N.A. Vigors. Sketches in Ornithology; or Observations on the leading Affinities of some of the more extensive groups of Birds. On a new genus of Falconidæ. „The Zoological Journal”. 2, s. 69, 1825 (ang.).
-
↑ Gampsonyx, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.) [dostęp 2010-10-02]
-
↑ a b R.-P. Lesson. Esquisses ornithologiques, etc., sur un genre nouveau des Falconidæ. „Bulletin des Sciences Naturelles et de Géologie”. 7 (83), s. 106, 1826 (ang.).
-
↑ a b F.P. Penard & A.P. Penard: De vogels van Guyana (Suriname, Cayenne en Demerara). Cz. 1. Paramaribo: E.P. Penard, 1908, s. 428. (niderl.)
-
↑ Chubb 1918 ↓, s. 22.
-
↑ Chubb 1918 ↓, s. 21.
-
↑ BirdLife International 2016, Gampsonyx swainsonii [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018 [online], wersja 2017-3 [dostęp 2018-04-11] (ang.).
-
↑ a b P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Elaninae Blyth, 1851 - kaniuki (Wersja: 2017-12-14). W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2018-04-11].
-
↑ Suborder - Accipitres. WildPro. [dostęp 23 stycznia 2014].
-
↑ a b F. Gill & D. Donsker: New World vultures, Secretarybird, kites, hawks & eagles (ang.). IOC World Bird List: Version 8.1. [dostęp 2018-04-11].
-
↑ a b c R.O. Bierregaard, Jr & G.M. Kirwan: Pearl Kite (Gampsonyx swainsonii). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2017. [dostęp 2018-04-11]. (ang.)
-
↑ Jobling 2018 ↓, s. Gampsonyx.
-
↑ Jobling 2018 ↓, s. swainsonii.
-
↑ Jobling 2018 ↓, s. leonae.
-
↑ Jobling 2018 ↓, s. magnus.
Bibliografia
-
Ch. Chubb. Descriptions of new forms of South and Central American birds. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 39, s. 21–22, 1918 (ang.).
- Przemysław Busse: Mały słownik zoologiczny. Ptaki. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990, s. 267. ISBN 83-214-0033-4.
- J.A. Jobling: Key to Scientific Names in Ornithology. W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2018. [dostęp 2018-04-11]. (ang.)
