Die Wollbaumgewächse (Bombacoideae) sind eine Unterfamilie in der der Familie der Malvengewächse (Malvaceae). Zur Unterfamilie zählen nur noch 16 bis 21 (früher etwa 30) Gattungen mit etwa 120 Arten. Beispielsweise der Affenbrotbaum oder Baobab (Adansonia digitata), der zu den charakteristischsten Bäumen der afrikanischen Landschaft zählt, gehört zu dieser Familie.
Es sind meistens laubabwerfende Bäume, die Wuchshöhen von bis zu 70 Metern erreichen können, seltener Sträucher oder epiphytische Schlingpflanzen. Die Stämme sind manchmal geschwollen und/oder bestachelt. Es können Brettwurzeln vorkommen
Die wechselständigen Laubblätter sind meist einfach, seltener gelappt oder fingerförmig gefiedert bzw. handförmig zusammengesetzt. Der Blattstiele besitzt einen Pulvinus. Die Blattränder sind ganz bis gesägt oder gezähnt. Die kleinen Nebenblätter sind abfallend.
Die Blüten erscheinen meist achselständig einzeln oder in kleinen Gruppen, seltener werden Zymen oder Rispen gebildet. Selten erscheinen die Blüten end- oder blattgegenständig. Die zwittrigen Blüten sind radiärsymmetrisch oder selten zygomorph und fünfzählig mit doppelter Blütenhülle. Es ist ein abfallender Außenkelch aus drei Tragblättern vorhanden. Die Kelchblätter sind mehr oder weniger stark verwachsen und bleibend oder abfallend. Die oft mehr oder weniger behaarten und oft spiralig angeordneten Kronblätter sind meist im unteren Teil mit der Staubblattröhre verwachsen, selten fehlen sie ganz. Die Blüten enthalten wenige bis sehr viele (1000) Staubblätter, die meist im unteren Teil in einer Röhre verwachsen sind, mit oberseits meist freien Abschnitten. Die Antheren sind meist einthekig und gerade bis gebogen oder verdreht, manchmal sind zwei oder mehrere Theken verwachsen. Staminodien fehlen, an der Staubblattröhre können sterile, kragenartige Anhängsel vorkommen. Der halbober- bis oberständige, synkarpe Fruchtknoten ist mehrkammerig (zwei bis acht). Es sind zwei bis viele anatrope Samenanlagen pro Kammer vorhanden. Die Plazentation ist zentralwinkelständig. Der Griffel ist meist ungeteilt. Die Narbe ist kopfige und ganz bis geteilt.
Es werden meist vielsamige und meist lokulizidale Kapselfrüchte gebildet, seltener sind die Früchte nicht öffnend und steinfruchtartig oder manchmal geflügelt. Das Endokarp ist oft behaart oder schwammig. Die meist kahlen Samen sind meistens ungeflügelt. Manchmal ist ein Arillus ausgebildet. Das Endosperm fehlt meistens oder ist stark reduziert. Die Kotyledonen sind oft gefaltet.
Einzelne früher hierher gestellte Gattungen und Arten, beispielsweise die Arten der Tribus Durioneae, beispielsweise der Durian (Durio zibethinus), werden in die Unterfamilie Helicteroideae gestellt und die Arten des Tribus Matisieae werden zu den Malvoideae gestellt.
Die Unterfamilie Bombacoideae enthält etwa 21 Gattungen[1]:
Einige der Gattungen sind auch kommerziell von großem Interesse, da sie Holz liefern wie beispielsweise der Balsabaum (Ochroma pyramidale).
Andere Baumarten werden zur Gewinnung des Faserstoffes Kapok, einer schlecht verspinnbaren Pflanzenfaser, genutzt. Hierzu gehören unter anderem der Kapokbaum (Ceiba pentandra) und der Asiatische Kapokbaum (Bombax ceiba) und einige andere Arten.[4]
Die Wollbaumgewächse (Bombacoideae) sind eine Unterfamilie in der der Familie der Malvengewächse (Malvaceae). Zur Unterfamilie zählen nur noch 16 bis 21 (früher etwa 30) Gattungen mit etwa 120 Arten. Beispielsweise der Affenbrotbaum oder Baobab (Adansonia digitata), der zu den charakteristischsten Bäumen der afrikanischen Landschaft zählt, gehört zu dieser Familie.
La sottofamiglia Bombacoideae è un raggruppamento tassonomico introdotto dalla classificazione APG[1] (e non contemplato dalla classificazione tradizionale[2]).
La classificazione filogenetica assegna alla sottofamiglia Bombacoideae solo alcuni dei generi attribuiti in precedenza dalla classificazione tradizionale alla famiglia delle Bombacaceae.
In particolare sono stati esclusi i generi delle tribù Matisieae (attribuiti alla sottofamiglia Malvoideae) e Durioneae (attribuiti a Helicteroideae).
La appartenenza a questa sottofamiglia dei generi Ochroma e Patinoa (Ochromeae) e Septotheca è tuttora dibattuta.
La sottofamiglia Bombacoideae comprende 4 tribù:[3]:
La sottofamiglia Bombacoideae è un raggruppamento tassonomico introdotto dalla classificazione APG (e non contemplato dalla classificazione tradizionale).
Bombacoideae is een onderfamilie uit de kaasjeskruidfamilie (Malvaceae). De familie bestaat uit zowel kruidachtige als houtachtige planten. De soorten uit deze onderfamilie komen voor in de tropische delen van Centraal-Amerika, Zuid-Amerika, Afrika, Zuid-Azië en Zuidoost-Azië.[1]
Bombacoideae is een onderfamilie uit de kaasjeskruidfamilie (Malvaceae). De familie bestaat uit zowel kruidachtige als houtachtige planten. De soorten uit deze onderfamilie komen voor in de tropische delen van Centraal-Amerika, Zuid-Amerika, Afrika, Zuid-Azië en Zuidoost-Azië.
Wełniakowe (Bombacoideae Burnett) – podrodzina roślin w obrębie ślazowatych w jednych systemach klasyfikacyjnych lub samodzielna rodzina wełniakowate (Bombacaceae) w innych. Zalicza się tu 16 do 28 rodzajów (w zależności od ujęcia systematycznego) obejmujących 90–200 gatunków. Rośliny tu zaliczane preferują suche lasy w strefie międzyzwrotnikowej. Mają okazałe kwiaty. Wolne działki kielicha i płatki korony osadzone są na rozszerzonym dnie kwiatowym tworzącym szeroki kubek. Charakterystycznymi przedstawicielami rodziny są tzw. drzewa butelkowe o napęczniałych pniach z miękiszem wodnym (np. baobab afrykański Adansonia digitata)[2].
Takson w randze podrodziny stanowi grupę siostrzaną dla podrodziny ślazowych Malvoideae. W stosunku do dawniejszych podziałów (np. system Cronquista z 1981, system Reveala z 1993) APweb wyłącza rodzaj durian Durio wraz z większością przedstawicieli niegdysiejszego plemienia Durioneae w odrębną podrodzinę ślazowatych – Helicteroideae.
ślazowateGrewioideae
Byttnerioideae dawniej w zatwarowatych (Sterculiaceae)
Brownlowioideae dawniej w lipowatych (Tiliaceae) lub Brownlowiaceae
Dombeyoideae dawniej w zatwarowatych Sterculiaceae
Helicteroideae dawniej w zatwarowatych Sterculiaceae
Sterculioideae dawniej w zatwarowatych Sterculiaceae
lipowe (Tilioideae) dawniej jako Tiliaceae
ślazowe (Malvoideae) dawniej Malvaceae
wełniakowe (Bombacoideae) dawniej wełniakowate (Bombacaceae)
Podział na rodzaje według GRIN[3]
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist, podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Malvanae Takht., rząd ślazowce (Malvales Dumort.), podrząd Malvineae Rchb., rodzina wełniakowate (Bombacaceae Kunth in Malvac., Büttner., Tiliac.: 5. 20 Apr 1822, nom. cons.)[4].
Wełniakowe (Bombacoideae Burnett) – podrodzina roślin w obrębie ślazowatych w jednych systemach klasyfikacyjnych lub samodzielna rodzina wełniakowate (Bombacaceae) w innych. Zalicza się tu 16 do 28 rodzajów (w zależności od ujęcia systematycznego) obejmujących 90–200 gatunków. Rośliny tu zaliczane preferują suche lasy w strefie międzyzwrotnikowej. Mają okazałe kwiaty. Wolne działki kielicha i płatki korony osadzone są na rozszerzonym dnie kwiatowym tworzącym szeroki kubek. Charakterystycznymi przedstawicielami rodziny są tzw. drzewa butelkowe o napęczniałych pniach z miękiszem wodnym (np. baobab afrykański Adansonia digitata).
Phân họ Gạo (danh pháp khoa học: Bombacoideae) là một phân họ trong họ Cẩm quỳ (Malvaceae) nghĩa rộng (sensu lato). Nó là một phần của họ Gạo (Bombacaceae) kinh điển, được nhập vào trong họ Cẩm quỳ theo các kết quả nghiên cứu di truyền ở cấp độ phân tử gần đây.
Phân họ này chứa các loài cây thân gỗ hay thân thảo; lá mọc so le, nói chung xẻ thùy chân vịt, với các lá kèm nhỏ và sớm rụng; hoa lưỡng tính, đối xứng tỏa tia; đài hoa gồm 5 lá đài hợp tại gốc, thường có kèm các lá đài giả; tràng hoa gồm 5 cánh hoa tự do; bộ nhị gồm nhiều nhị, thường với các chỉ nhị hợp trong ống nhị (trụ) bao quanh các vòi nhụy; phấn hoa mịn; bầu nhụy thượng và nhiều lá noãn; quả là dạng quả nẻ hay quả nang.
Phân loại dưới đây lấy theo Carvalho-Sobrinho và ctv (2016)[1]
Tông này có 3 chi, 9 loài.
Tông này có 5 chi, khoảng 30 loài.
Tông này có 9 chi, 125 loài.
Cây phát sinh chủng loài dưới đây vẽ theo Carvalho-Sobrinho và ctv (2016).[1]
BombacoideaeNhánh hạt có cánh
Nhánh vỏ quả trong xốp
Pachira (một phần)
Pachira (một phần)
Dưới đây là các tông và chi với vị trí không chắc chắn.
Tông Ochromeae và chi Septotheca có vị trí không rõ ràng trong phân họ Bombacoideae[3]. Tông Ochromeae định nghĩa hẹp bao gồm 2 chi Ochroma và Patinoa ở vùng nhiệt đới Tân thế giới, nhưng không bao gồm các chi tạo thành tông Matisieae. Chứng cứ tiếp theo có thể hỗ trợ cho sự độc lập của Ochromeae hoặc đặt nó trong một trong hai tông khác (có thể nhất là Matisieae hay Adansonieae)[4]. Chi Septotheca là đơn loài (Septotheca tessmannii) và nó không gắn liền một cách rõ ràng với bất kỳ một nhóm nào khác của Malvatheca, nhưng khi chung với Ochroma và Patinoa thì các trình tự ADN đã công bố của nó là khá thủ cựu, điều này có thể chỉ ra mối quan hệ mờ mịt[4].
Kubitzki và Bayer[5] đặt cả tông Matisieae và tông Fremontodendreae trong phân họ Bombacoideae. Chứng cứ trình tự ADN là không xác định. Tuy nhiên Fremontodendreae thiếu 2 chỗ chèn còn lại trong sản phẩm gen matK lạp lục, là cái có trong phần còn lại của Malvatheca (nghĩa là Malvoideae + Bombacoideae); điều này gợi ý rằng Fremontodendreae là nhóm có quan hệ chị em với phần còn lại của Malvatheca[6]. Tuy nhiên độ tiết kiệm trình tự cho thấy Fremontodendreae gần với Malva hơn là so với Bombax nhưng không rõ ràng lắm, trong khi Fremontodendreae lại có phấn hoa tương tự như của Bombacoideae[7].
Hai chi Camptostemon và Pentaplaris có thể đặt phù hợp hơn vào trong phân họ Malvoideae như là phần của tông Matisieae (gồm Matisia, Phragmotheca và Quararibea), nhưng điều này hiện nay vẫn chưa chắc chắn.
2 chi với 5 loài.
1-11 loài trong 1 chi.
4 loài trong 2-3 chi.
Có lẽ gần với Matisieae.
Một vài chi trong phân họ này trước đây được gộp trong họ Gạo (Bombacaceae), hiện nay được coi là lỗi thời, do nghiên cứu phân tử gần đây chỉ ra rằng họ Bombacaceae theo định nghĩa truyền thống (bao gồm cả tông Durioneae (tới Helicteroideae) và tông Matisieae (tới Malvoideae?)) là nhóm không đơn ngành.
Phân họ Gạo (danh pháp khoa học: Bombacoideae) là một phân họ trong họ Cẩm quỳ (Malvaceae) nghĩa rộng (sensu lato). Nó là một phần của họ Gạo (Bombacaceae) kinh điển, được nhập vào trong họ Cẩm quỳ theo các kết quả nghiên cứu di truyền ở cấp độ phân tử gần đây.
Phân họ này chứa các loài cây thân gỗ hay thân thảo; lá mọc so le, nói chung xẻ thùy chân vịt, với các lá kèm nhỏ và sớm rụng; hoa lưỡng tính, đối xứng tỏa tia; đài hoa gồm 5 lá đài hợp tại gốc, thường có kèm các lá đài giả; tràng hoa gồm 5 cánh hoa tự do; bộ nhị gồm nhiều nhị, thường với các chỉ nhị hợp trong ống nhị (trụ) bao quanh các vòi nhụy; phấn hoa mịn; bầu nhụy thượng và nhiều lá noãn; quả là dạng quả nẻ hay quả nang.