Multimedia w Wikimedia Commons Zbrojnikowate[2], kiryśniki[3], zbrojniki[3] (Loricariidae) – rodzina słodkowodnych ryb sumokształtnych (Siluriformes), zaliczana do sumików pancernych. Obejmuje ponad 900 gatunków i jest najliczniejszą w gatunki rodziną sumokształtnych[4]. Duża różnorodność kształtów i ubarwienia, upodobania pokarmowe, stosunkowo niewielkie rozmiary i duże zdolności przystosowawcze, a dzięki temu możliwość hodowania w akwariach, spowodowały w ostatnich latach olbrzymi wzrost zainteresowania tymi rybami, w handlu akwarystycznym często nazywanymi plekostomusami (ang. plecostomus) lub pleko (ang. pleco)[5]. Co roku odkrywane są nowe gatunki, wiele z nich nie zostało jeszcze naukowo opisanych, nie nadano im naukowych nazw.
Ameryka Środkowa (Kostaryka, Panama) i tropikalna oraz subtropikalna część Ameryki Południowej – nie występują w Chile. Spotykane są w większości zbiorników słodkowodnych, od wolno płynących, nizinnych po rwące strumienie położone na wysokości 3000 m n.p.m.[5]
W zapisie kopalnym zbrojnikowate występują bardzo rzadko. Spotykane były w warstwach datowanych na miocen[6]. Płytki kostne przypisywane przedstawicielom tej rodziny występują jako skamieniałości z eocenu lub oligocenu Brazylii, a inne szczątki z Ameryki Południowej pochodzą z okresu miocenu. Skamieniałości †Taubateia paraiba pochodzą z późnego oligocenu lub wczesnego miocenu Brazylii[4].
Ciało spłaszczone grzbietobrzusznie, z bardzo długim trzonem ogonowym u Loricaria i Farlowella. Ciało wielu gatunków jest szersze niż wyższe. Otwór gębowy w położeniu dolnym, przekształcony w okrągłą przyssawkę umożliwiającą przytwierdzenie się do podłoża, a nawet pokonywanie silnego nurtu wody.
Na głowie oraz w okolicach otworu gębowego mogą występować wąsiki, brodatkowate wyrostki skórne oraz odontody, zwykle znacznie większe u samców. U większości zbrojników skóra pokryta jest nakładającymi się na siebie płytkami kostnymi, tworzącymi rodzaj pancerza, rzadko naga, często z naroślami, zgrubieniami lub kolcami, często kontrastowo ubarwiona. Zęby szczękowe tworzą rodzaj tarki umożliwiającej zeskrobywanie glonów.
Pierwszy promień w płetwach (z wyjątkiem ogonowej) jest twardy, w płetwach piersiowych tworzy twardy kolec, który u wielu gatunków wykorzystywany jest jako groźna broń. Płetwa tłuszczowa, jeśli występuje, również jest uzbrojona w twardy promień. Liczba kręgów: 23–38[5].
Prawie wszystkie gatunki mają zdolność oddychania powietrzem atmosferycznym, nabierają powietrza z powierzchni wody i wtłaczają je do silnie ukrwionego jelita lub żołądka (Ancistrus i Hypostomus)[7].
Zbrojnikowate prowadzą głównie nocny tryb życia. Zeskrobują glony z kamieni, liści i korzeni. Osiągają od 2,2 cm do 35 cm, tylko kilka gatunków powyżej 50 cm długości; najmniejszymi znanymi gatunkami są Nannoplecostomus eleonorae, Otocinclus tapirape, Corumbataia britskii, Parotocinclus amazonensis i Parotocinclus collinsae, z których żaden nie przekracza długości 2,6 cm długości standardowej (SL), a największymi, osiągającymi 60 cm SL – Acanthicus hystrix i Pseudacanthicus major. W publikacjach naukowych pojawiła się wzmianka o 90 cm SL u Pseudacanthicus histrix, co jednak nie znalazło potwierdzenia[8].
Rodzaje zaliczane do tej rodziny są grupowane w podrodzinach[9][10][11]:
LoricariidaeRodzaje incertae sedis (o nieustalonej pozycji)[12]:
Wyróżniana wcześniej podrodzina Ancistrinae[13][4] przez większość autorów przesunięta została w randze plemienia Ancistrini do podrodziny Hypostominae[14][10][9].
Rodzajem typowym rodziny Loricariidae jest Loricaria.
Zbrojnikowate, kiryśniki, zbrojniki (Loricariidae) – rodzina słodkowodnych ryb sumokształtnych (Siluriformes), zaliczana do sumików pancernych. Obejmuje ponad 900 gatunków i jest najliczniejszą w gatunki rodziną sumokształtnych. Duża różnorodność kształtów i ubarwienia, upodobania pokarmowe, stosunkowo niewielkie rozmiary i duże zdolności przystosowawcze, a dzięki temu możliwość hodowania w akwariach, spowodowały w ostatnich latach olbrzymi wzrost zainteresowania tymi rybami, w handlu akwarystycznym często nazywanymi plekostomusami (ang. plecostomus) lub pleko (ang. pleco). Co roku odkrywane są nowe gatunki, wiele z nich nie zostało jeszcze naukowo opisanych, nie nadano im naukowych nazw.
.jpg)
