Saint John's Wort Family

Dziurawcowate (Hypericaceae Juss.) – rodzina roślin zielnych i drzewiastych z rzędu malpigiowców. Obejmuje 7^[2] rodzajów z ok. 590 gatunkami^[1]. Rośliny te występują na wszystkich kontynentach z wyjątkiem obszarów polarnych, pustynnych i pokrytych wilgotnymi lasami równikowymi^[3], przy czym poza strefą międzyzwrotnikową rosną tylko przedstawiciele rodzaju dziurawiec (Hypericum)^[4], jedynego reprezentującego rodzinę we florze Polski^[5]. Rodzaj ten jest przy tym zdecydowanie najbardziej liczny w rodzinie – skupia ok. 470 gatunków^[3]. Niektóre gatunki wykorzystywane są w ziołolecznictwie (zwłaszcza dziurawiec zwyczajny). Poza tym szereg gatunków uprawianych jest jako rośliny ozdobne. Drewno drzew z rodzaju Cratoxylum jest cenionym surowcem w południowo-wschodniej Azji^[3]. Dziurawce ze względu na zawartość hyperycyny mogą powodować wrażliwość na światło słoneczne, co jest problematyczne zwłaszcza w przypadku wypasanych zwierząt roślinożernych^[4].

Morfologia

Pokrój

Rośliny jednoroczne, byliny, półkrzewy i krzewy, rzadko drzewa. Pędy są nagie lub owłosione, zwykle włoskami prostymi, rzadko gwiazdkowatymi. Charakterystyczne dla rodziny jest występowanie punktowych lub liniowych czerwonych lub czarnych gruczołów w różnych organach, zawierających ciemnoczerwony barwnik hyperycynę i pseudohiperycynę^[4].

Liście

Naprzeciwległe, siedzące lub krótkoogonkowe, pojedyncze, całobrzegie (czasem z gruczołkami na brzegach), bez przylistków^[3]. W blaszkach bywają widoczne pod światło przeświecające punktowe gruczołki lub kanały z olejkami eterycznymi^[4].

Kwiaty

Zebrane najczęściej w wierzchotkowe kwiatostany w szczytowej części rośliny, rzadziej wyrastają pojedynczo na szczytach pędów^[4]. Działki kielicha 4 lub 5, często gruczołowate, czasem zrośnięte u nasady, trwałe lub opadające. Płatki korony w liczbie czterech lub pięciu, zwykle żółte, pomarańczowe lub różowe, rzadko białe lub czerwone. Pręciki zawsze liczne, wyrastają w dwóch okółkach lub zebrane w pęczki naprzeciw płatków. Nitki okazałe, czasem połączone w różny sposób. Pylniki pękają podłużnymi pęknięciami, łącznik między nimi często ogruczolony. Zalążnia górna, powstaje z 3–5 owocolistków, z których każdy tworzy własną komorę i szyjkę słupka^[4][3].

Owoce

Wielonasienne torebki lub jagody. Nasiona drobne, czasem oskrzydlone^[3].

Systematyka

Przedstawiciele rodziny dawniej włączani byli do rodziny kluzjowatych Clusiaceae, w jej szerokim ujęciu (sensu lato). Ze względu na ich odrębną pozycję filogenetyczną, siostrzaną względem zasennikowatych – zostały wyodrębnione w osobną rodzinę^[3].

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina siostrzana dla zasennikowatych, blisko spokrewniona z gumiakowatymi, zaliczana do obszernego rzędu malpigiowców (Malpighiales), należącego do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych^[1].

←

Ctenolophonaceae

Erythroxylaceae – krasnodrzewowate

Rhizophoraceae – korzeniarowate

Irvingiaceae – irwingiowate

Pandaceae

Ochnaceae – ochnowate

Clusiaceae – kluzjowate

Bonnetiaceae

Calophyllaceae – gumiakowate

Hypericaceae – dziurawcowate

Podostemaceae – zasennikowate

Podział i wykaz rodzajów^[2]

Plemię Vismieae Choisy

• Harungana Lamarck
• Psorospermum Spach
• Vismia Vand.

Plemię Cratoxyleae Bentham & J. D. Hooker

• Cratoxylum Blume
• Eliea Cambess.

Plemię Hypericeae

• Hypericum L. – dziurawiec
• Santomasia N. Robson

Przypisy