Ysterhout (Olea capensis, ook basterswartysterhout, eerste-ysterboom, opregteswartysterhout, regteswartysterhout, swartysterhout, witboekenhout, ysterboom, en yzerboom) is 'n boom wat voorkom langs die kus van Suid-Afrika en die Hoëveld. Die bome groei as bosserige struike of klein tot middelgroot bome langs die kus. In die immergroen woude word die boom tot 40 m hoog. Die klein, welriekende blommetjies word in blomtakkies van ongeveer 6 cm lank gedra. Die vrugte word tot 2 cm lank, is eetbaar en word pers wanneer hulle ryp is. Dié spesie het drie subspesies.
Een van die drie subspesies is endemies aan Suid-Afrika en op die SANBI-rooilys is aldrie as veilig (LC) gelys:
O.c. capensis L.[1] endemies Oos-Kaap, Wes-Kaap, KwaZulu-Natal O.c. enervis (Harv. ex C.H.Wright) I.Verd.[2] nie-endemies Oos-Kaap, KwaZulu-Natal, Mpumalanga, Limpopo, Noord-Wes O.c. macrocarpa (C.H.Wirght) I.Verd.[3] nie-endemies Oos-Kaap, KwaZulu-Natal, Mpumalanga, Limpopo, Wes-KaapDie Kleinysterhout is die endemiese subspesie O.c. capensis. Die subspesie O.c. macrocarpa is so genoem vanweë sy vrugte wat amper tweemaal so groot is as die ander s'n. (Grieks: "makro" beteken groot en "karpon" is vrug). Die macrocarpa-vrug is ongeveer 15–20 cm lank en lyk amper net soos die Kalamata-olywe. Die ysterhoutboom se hout is baie hard en swaar en nie maklik om te bewerk nie, maar dit is ook baie duursaam. Die digtheid kan 1,49 [g/cm3] bereik en dit wil sê dat ysterhout in water sal sink. Die hoë digtheid maak die hout minder aantreklik vir meubels ensomeer as byvoorbeeld stinkhout of geelhout. Die genus Olea se bome kan gewoonlik baie oud word. Leeftye van 2000-3000 is geen uitsondering nie en ook die ysterhout groei stadig. Dit duur reeds meer as 'n eeu om volwassenheid te bereik.[4]
Olea capensis macrocarpa, soos alle sub-spesies van Ysterhout, kan in die wildernis enorm groot word.
Blomme van die Ysterhoutboom.
Ysterhoutboom in blom.
'n Ysterhout in 'n tuin.
Die Kleinysterhout is die endemiese subspesie O.c. capensis. Die subspesie O.c. macrocarpa is so genoem vanweë sy vrugte wat amper tweemaal so groot is as die ander s'n. (Grieks: "makro" beteken groot en "karpon" is vrug). Die macrocarpa-vrug is ongeveer 15–20 cm lank en lyk amper net soos die Kalamata-olywe. Die ysterhoutboom se hout is baie hard en swaar en nie maklik om te bewerk nie, maar dit is ook baie duursaam. Die digtheid kan 1,49 [g/cm3] bereik en dit wil sê dat ysterhout in water sal sink. Die hoë digtheid maak die hout minder aantreklik vir meubels ensomeer as byvoorbeeld stinkhout of geelhout. Die genus Olea se bome kan gewoonlik baie oud word. Leeftye van 2000-3000 is geen uitsondering nie en ook die ysterhout groei stadig. Dit duur reeds meer as 'n eeu om volwassenheid te bereik.
Olea capensis ist ein Baum in der Familie der Ölbaumgewächse aus West- bis Zentral- und im nördlicheren Ostafrika, im Sudan, auf Sokotra, Madagaskar, den Komoren sowie in Südafrika. Das Verbreitungsgebiet ist disjunkt, also mit räumlich getrennten Populationen. Sie kommt bis Lagen von über 3000 Meter vor.
Olea capensis wächst als immergrüner Baum bis zu 40 Meter hoch, sie bleibt aber meist einiges kleiner, oder seltener als Strauch. Der Stammdurchmesser erreicht bis zu 1,5 Meter. Die braune bis graue Borke ist im Alter gräulich und furchig.
Die einfachen und kurz gestielten Laubblätter sind gegenständig. Der Blattstiel ist bis zu 1,5 Zentimeter lang. Die ledrigen, kahlen und ganzrandigen, spitzen bis zugespitzten oder rundspitzigen, eiförmigen bis verkehrt-eiförmigen oder elliptischen Blätter sind bis zu 11 (15) Zentimeter lang. Sie sind manchmal feinstachelspitzig und gewellt. Die Nebenblätter fehlen.
Es werden endständige, kurze, kahle und vielblütige, mehr oder weniger dichte Rispen gebildet. Die sehr kleinen, duftenden, zwittrigen und kurz gestielten, weißen Blüten sind vierzählig mit doppelter Blütenhülle. Der kleine, bis etwa 2 Millimeter große Kelch ist becherförmig mit minimalen Zipfeln und die 3,5–5 Millimeter lange Krone ist kurz verwachsen mit ausladenden Zipfeln. Es sind nur 2 relativ kurze Staubblätter vorhanden. Der kleine, oberständige Fruchtknoten mit kurzem Griffel ist zweikammerig.
Es werden kleine, bis zu 2 Zentimeter große, eiförmige bis ellipsoide und schwärzlich-blaue, „bereifte“, meist einsamige Steinfrüchte gebildet. Der holzige Steinkern ist dickschalig.
Das sehr schwere und harte, recht beständige Holz, Eisenholz, ist schön und begehrt. Es ist bekannt als Black ironwood, Schwarzes Eisenholz oder (Zwart) Yserhout, es ist ähnlich wie jenes des Olivenbaums aber etwas schwerer.
Die Früchte sollen essbar sein.
Olea capensis ist ein Baum in der Familie der Ölbaumgewächse aus West- bis Zentral- und im nördlicheren Ostafrika, im Sudan, auf Sokotra, Madagaskar, den Komoren sowie in Südafrika. Das Verbreitungsgebiet ist disjunkt, also mit räumlich getrennten Populationen. Sie kommt bis Lagen von über 3000 Meter vor.
Olea capensis, the black ironwood,[4] is an African tree species in the olive family Oleaceae. It is widespread in sub-Saharan Africa: from the east in Somalia, Ethiopia and Sudan, south to the tip of South Africa, and west to Cameroon, Sierra Leone and the islands of the Gulf of Guinea, as well as Madagascar and the Comoros.[2] It occurs in bush, littoral scrub and evergreen forest.[5]
Other common names in English include ironwood, ironwood olive, East African olive and Elgon olive.[5]
The black ironwood is a bushy shrub, or a small to medium-sized tree, up to 10 metres (33 ft) in height, occasionally reaching 40 metres (130 ft).[5]
The species has been divided into 3 subspecies:[5]
Olea capensis has masses of sweetly scented bisexual flowers, that produce large edible fruits.
The wood of the tree is very hard, fine grained, and heavy, and although difficult to work, it is widely used for art and artifacts.
Olea capensis is cultivated as an ornamental tree in parks and gardens.
The Guinness Book of World Records lists this tree as the world's heaviest wood, with a specific gravity of 1.49, similar to that of anthracite or dry earth.[6] It is known for its tendency to sink in water, unlike other wood materials. It is also the one of the world's hardest woods according to the Janka hardness test. The timber has a good abrasion resistance and is very strong. It is an excellent turnery wood, and is used for a wide range of decorative items.
Media related to Olea capensis at Wikimedia CommonsOlea capensis, the black ironwood, is an African tree species in the olive family Oleaceae. It is widespread in sub-Saharan Africa: from the east in Somalia, Ethiopia and Sudan, south to the tip of South Africa, and west to Cameroon, Sierra Leone and the islands of the Gulf of Guinea, as well as Madagascar and the Comoros. It occurs in bush, littoral scrub and evergreen forest.
Other common names in English include ironwood, ironwood olive, East African olive and Elgon olive.
O. c. subsp. macrocarpa, like all subspecies of black ironwood, can reach enormous proportions in the wild.
La nigra ferarbo aŭ ferligna olivujo aŭ loliondo, science Olea capensis, apartenas al la sama genro de la olivujo (Olea europaea). Ĝi vivas en suda kaj orienta Afriko, inkluzive de Madagaskaro, kaj en kelkaj aldonaj areoj samkontinentaj.[1]
La nomo ferarbo aŭ ferligno estas komuna al pluraj arboj, de malsamaj familioj, kiuj havas tre malmolan lignon.
La nigra ferarbo aŭ ferligna olivujo aŭ loliondo, science Olea capensis, apartenas al la sama genro de la olivujo (Olea europaea). Ĝi vivas en suda kaj orienta Afriko, inkluzive de Madagaskaro, kaj en kelkaj aldonaj areoj samkontinentaj.
La nomo ferarbo aŭ ferligno estas komuna al pluraj arboj, de malsamaj familioj, kiuj havas tre malmolan lignon.
Olea capensis es un árbol africano de la familia de olivos (Oleaceae). Olea capensis es endémica de África, del oeste de Camerún al norte de Sudán y de Somalia, este del océano Índico, y sur de Sudáfrica.
Es conocido por varios nombres comunes: Ysterhout, Black Ironwood, Small Ironwood, Olivo del Este Africano, Olivo Elgon, Ironwood, Olivo Ironwood Olive, Loliondo, Mushargi, Loliondo, Mutharage, y Mutharagi.
La madera del árbol es muy dura, grano fino, pesada, difícil de trabajar, muy usada para arte y artefactos.
La especie se ha dividido en 3 subespecies:
Datos: Q568254
Multimedia:
Especies: Olea capensis
Olea capensis es un árbol africano de la familia de olivos (Oleaceae). Olea capensis es endémica de África, del oeste de Camerún al norte de Sudán y de Somalia, este del océano Índico, y sur de Sudáfrica.
Es conocido por varios nombres comunes: Ysterhout, Black Ironwood, Small Ironwood, Olivo del Este Africano, Olivo Elgon, Ironwood, Olivo Ironwood Olive, Loliondo, Mushargi, Loliondo, Mutharage, y Mutharagi.
La madera del árbol es muy dura, grano fino, pesada, difícil de trabajar, muy usada para arte y artefactos.
SubespeciesLa especie se ha dividido en 3 subespecies:
O. capensis capensis: flores en cabezas densas, hojas muy variables, ápice a menudo redondeado y frutos casi esféricos a elípticos oblongos. O. capensis enervis: hojas generalmente ampliamente elípticas, con ápice afilado. O. capensis macrocarpa: flores en cabezas laxas, frutos oblongos a elípticos.Olea capensis ou Olivier du Cap est un arbre/arbuste d'Afrique appartenant à la famille des Oleaceae.
Olea capensis est connu d'après un nombre varié de noms communs incluant[1]:
L'Olivier du Cap est un buisson touffu ou un arbre de taille petite à moyenne, jusqu'à 30 m de hauteur, pouvant atteindre occasionnellement 40 m[1]. Les rameaux sont glabres, têtiformes.
L'espèce est divisée en 3 sous-espèces[1],[2]:
Olea capensis ou Olivier du Cap est un arbre/arbuste d'Afrique appartenant à la famille des Oleaceae.
Olea capensis est connu d'après un nombre varié de noms communs incluant:
Afrikaans : ysterhout, Anglais : black ironwood, East African olive, Elgon olive, ironwood, ironwood olive, Swahili : loliondo, mushargi Noms commerciaux : loliondo, mutharage, mutharagi, olive.Olea capensis (L., 1753) è una specie di olivo spontanea nelle foreste sempreverdi e miste dell'Africa centrale e meridionale.
È conosciuto localmente con vari nomi, tra cui ironwood e loliondo. Può essere anche chiamato olivo del Capo o olivo dell'Africa orientale (dove è maggiormente utilizzato).
Olea capensis è un albero alto fino a 40 m, con corteccia grigio chiaro, fessurata longitudinalmente. Il legno, pesante e a grana fine, è estremamente duro e resistente (tra l'altro, quasi inattaccabile per le termiti), da cui il nome ironwood (legno ferro).
Le foglie sono coriacee, ovate, acuminate, lunghe 4–9 cm; la faccia inferiore è più chiara.
I fiori, bianchi, molto piccoli, sono riuniti in infiorescenze.
I frutti sono drupe ellissoidali, simili alle olive prodotte da Olea europaea.
Olea capensis prende nome dal Capo di Buona Speranza, ma cresce in tutta l'Africa meridionale e centrale a sud del Sahara (dalla Sierra Leone alla Somalia); è presente anche in Madagascar e nelle isole Comore Olea capensis information from NPGS/GRIN Archiviato il 7 dicembre 2000 in Internet Archive..
Tipicamente cresce, sparso nelle foreste, a quote medie o elevate. Per esempio, in Kenya si trova nella Foresta Mau, in Tanzania cresce tra i 750 e 2600 m, tra l'altro sulle pendici del Kilimanjaro Indigenous multipurpose trees of Tanzania: Uses and economic benefits for people - OLEA CAPENSIS*.
Il legno di Olea capensis, benché difficile da lavorare, è apprezzato per la sua resistenza e viene largamente usato nell'artigianato, in falegnameria e persino nella costruzione di edifici. Inoltre viene usato anche per produrre carbone.[1]
Foglie e frutti vengono usati come mangime per gli animali, ma, a differenza di Olea europaea, i frutti non vengono normalmente usati per l'alimentazione umana.
La corteccia trova impiego nella medicina popolare di alcuni paesi africani.
Olea capensis viene talvolta coltivato nelle regioni d'origine.
IPNI IPNI: Plant Name search riconosce due sottospecie, Olea capensis hochstetteri e Olea capensis welwitschii. Altri considerano anche la sottospecie Olea capensis macrocarpa (sin. Olea macrocarpa).
Olea capensis (L., 1753) è una specie di olivo spontanea nelle foreste sempreverdi e miste dell'Africa centrale e meridionale.
È conosciuto localmente con vari nomi, tra cui ironwood e loliondo. Può essere anche chiamato olivo del Capo o olivo dell'Africa orientale (dove è maggiormente utilizzato).
Afrikinis alyvmedis (lot. Olea capensis, angl. Black ironwood) – alyvmedinių (Oleaceae) šeimai priklausantis augalas. Jis yra plačiai paplitęs Užsachario Afrikoje, rytuose nuo Somalio, Etiopijos ir Sudano, pietuose iki PAR, vakaruose iki Kamerūno, Siera Leonės ir Gvinėjos įlankos salų, taip pat Madagaskare ir Komoruose.
Afrikinis alyvmedis yra krūmas užaugantis iki 10 m aukščio, kartais siekia 40 m.[1] Žievė šviesiai pilka, augalui senstant tamsėja ir vertikaliai įtrūksta. Lapai nuo ietiškų iki beveik apskritų 3—10 x 1.5—5 cm dydžio. Žiedai balti arba kreminiai, saldžiai kvepiantys, 3—15 cm ilgio. Vaisiai kiaušiniški 2x1 cm, sultingi, purpuriniai.
Rūšis suskirstyta į tris porūšius:[1]
Afrikinis alyvmedis (lot. Olea capensis, angl. Black ironwood) – alyvmedinių (Oleaceae) šeimai priklausantis augalas. Jis yra plačiai paplitęs Užsachario Afrikoje, rytuose nuo Somalio, Etiopijos ir Sudano, pietuose iki PAR, vakaruose iki Kamerūno, Siera Leonės ir Gvinėjos įlankos salų, taip pat Madagaskare ir Komoruose.
Afrikinis alyvmedis yra krūmas užaugantis iki 10 m aukščio, kartais siekia 40 m. Žievė šviesiai pilka, augalui senstant tamsėja ir vertikaliai įtrūksta. Lapai nuo ietiškų iki beveik apskritų 3—10 x 1.5—5 cm dydžio. Žiedai balti arba kreminiai, saldžiai kvepiantys, 3—15 cm ilgio. Vaisiai kiaušiniški 2x1 cm, sultingi, purpuriniai.
PorūšiaiRūšis suskirstyta į tris porūšius:
Olea capensis subsp. macrocarpa Olea capensis subsp. capensis Olea capensis subsp. enervisZwart ijzerhout[1] (Olea capensis syn. O. laurifolia[2], O. undulata), Afrikaans: Ysterhout, Xhosa: Igqwance[1] is een boom die voorkomt aan de kust van Zuid-Afrika en op het hogeveld. De soort kan als heester of struik, maar ook als middelgrote boom voorkomen langs de kust. In de altijd groene wouden, zoals in Grootvadersbosch kan de boom echter tot 40 m hoog worden. De kleine welriekende bloempjes vormen bloemtakjes van zo'n 6 cm lengte. De vruchten worden 2 cm lang. Ze krijgen een paarse kleur wanneer ze rijp zijn en zijn eetbaar. De soort heeft drie ondersoorten O.c. enervis, O.c. macrocarpa en O.c. capensis
Het hout van deze boom is bijzonder hard en bezit de hoogste bekende dichtheid van 1,49 van enige boom, waardoor het in water zinkt als een baksteen. Het vellen van een boom was dermate moeizaam dat er ettelijke oude bomen zijn blijven staan. Men ging liever achter geelhout of stinkhout aan. De boom groeit traag en kan een aanzienlijke leeftijd bereiken.[3]
Olea capensis macrocarpa, zoals alle ondersoorten ka O. C. macrocarpa in de wildernis enorm groot worden.
Bloesem.
Een boom in bloei.
Een zwart ijzerhoutboom in een tuin.
Het hout
Dit artikel of een eerdere versie ervan is (gedeeltelijk) vertaald vanaf de Afrikaanse Wikipedia, die onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
Zwart ijzerhout (Olea capensis syn. O. laurifolia, O. undulata), Afrikaans: Ysterhout, Xhosa: Igqwance is een boom die voorkomt aan de kust van Zuid-Afrika en op het hogeveld. De soort kan als heester of struik, maar ook als middelgrote boom voorkomen langs de kust. In de altijd groene wouden, zoals in Grootvadersbosch kan de boom echter tot 40 m hoog worden. De kleine welriekende bloempjes vormen bloemtakjes van zo'n 6 cm lengte. De vruchten worden 2 cm lang. Ze krijgen een paarse kleur wanneer ze rijp zijn en zijn eetbaar. De soort heeft drie ondersoorten O.c. enervis, O.c. macrocarpa en O.c. capensis
