ჩანარი (Plantae ანუ Vegetabilia) — ორგანიზმეფი, ნამუეფშოთ დჷმახასიათაფალიე ბჟაშ ენერგიაშ ხარჯიშა ავტოტროფული დიარა დო ცელულოზიშ მაკათური ფქსელიდაცხამი თოლეფი. ჩანარეფს იშვიათო აბხვადუნა ჰეტეროტროფული (საპროფიტი დო პარაზიტი) ბუნეფი, ნამუეფსჷთ დიარაშ ათე ტიპიშ გჷმომუშება მაჟირული მოლინა რე.
ტრადიციულო ჩანარეფს მიორხველუანდეს ხოლო ბაქტერიეფს, ლენიშფერ-წვანე წყარჩანარეფს დო სოკოეფს, მარა XX ოშწანურიშ შქა წანეფშე გჷმორკვიებეფქ განძალიერჷ დიდი ხანიშ უკახალე გუმოთქუალირი თაკილი ათე ორგანიზმეფიშ ჩანარეფწკჷმა გოართიანაფაშენ. ახალი სისტემაშ მეჯინათ, ბაქტერიეფი დო ლენიშფერ-წვანე წყარჩანარეფი (ნამუთი თოლით ტიპურ ბირთვის მორკებულიენ) იერთიანებუ პროკარიოტეფიშ თუდონომაფეს, სოკოეფი ჩანარეფი დო ჩხოლარეფწკჷმა ართო ეუკარიოტეფიშ თუდონომაფეს.
ჩანარეფიშ ოქიანუ, ნამუსჷთ 350 ვითოშშე უმოს ბუნას კოროცხუნს, იკათუანს 3 დიდ ტაქსონს (თუდენომაფე ვარდა ტიპი): ჭითა წყარჩანარეფს (Rhodobionta), ნანდული წყარჩანარეფს (Phycobionta) დო უმაღალაშ ჩანარეფს (Embryobionta).
ფოტოსინთეზი დო თიწკჷმა მებუნაფილი ფიზიოლოგიურ-ბიოქიმიურ პროცესეფი შელებას ირზენს ჩანარეფი უჩილათუო გჷშაბგრათ ნამდგანერი შხვა ორგანიზმიშე, მორო თე გინორთი გოვითარაფაშ დაბალ ოკუჩხეს (გიშაკერზაფილო ართთოლამეფს) ნარკებო სათოლიო რე. ართთოლამეფს ჩანარული დო ჩხოლარული ორგანიზმეფიშ ხურგუაშ სიძნელა მიოწურუანს თელი ოქიანუშ ერჩქინაშ ართიანობას, ნამუშ რთუალაქჷთ პალეონტოლოგიური მუნაჩამუეფიშ ნერჩიშე აკანო 3 მლრდ. წანაშ უკახლე დიჭყუ.
ართთოლამ ჩანარეფს უღუ მუჭოთ საართო თოლიშო დჷმახასიათაფალი ორგანოეფი, თეში სპეციფიკური სტრუქტურეფი (ქრომატოფორი, მუშობურო აშაკეთებული დანცხი, ჯგირო გუმოხანტილი ვაკუოლეფი დო შხვა), მუთი თენეფს ეჭვიმეუღალუო გინურთანს ჩხოლარამი ორგანიზმეფშე.
სისტემატურო ინწყუაფუ ორთაშ თხილუაშო მეჯღუნილი ოერეფოშქაშე კონგრესეფი. ართ-ართი თეჯგურა ფორუმქ „იუნესკოშ“ გინოჭყვადუათ 1977 წანაშ გჷმათუთას საქორთუოს (ნ. ქართი) მინწყუ.
პალმირაშ გჷმნაღელი, ინდოეთი
კურკუმა
გემუანი კარტოფილი
Pandanus amaryllifolius
კალიფორნიული პაპაია
Cymbopogon citratus, ლემონგრასი
Pachyrhizus erosus bulb-root. Situgede, Bogor, West Java, Indonesia.
Fuji (apple)
Sprouting shoots of Sauropus androgynus
Cocos nucifera
ჩანარი (Plantae ანუ Vegetabilia) — ორგანიზმეფი, ნამუეფშოთ დჷმახასიათაფალიე ბჟაშ ენერგიაშ ხარჯიშა ავტოტროფული დიარა დო ცელულოზიშ მაკათური ფქსელიდაცხამი თოლეფი. ჩანარეფს იშვიათო აბხვადუნა ჰეტეროტროფული (საპროფიტი დო პარაზიტი) ბუნეფი, ნამუეფსჷთ დიარაშ ათე ტიპიშ გჷმომუშება მაჟირული მოლინა რე.
ტრადიციულო ჩანარეფს მიორხველუანდეს ხოლო ბაქტერიეფს, ლენიშფერ-წვანე წყარჩანარეფს დო სოკოეფს, მარა XX ოშწანურიშ შქა წანეფშე გჷმორკვიებეფქ განძალიერჷ დიდი ხანიშ უკახალე გუმოთქუალირი თაკილი ათე ორგანიზმეფიშ ჩანარეფწკჷმა გოართიანაფაშენ. ახალი სისტემაშ მეჯინათ, ბაქტერიეფი დო ლენიშფერ-წვანე წყარჩანარეფი (ნამუთი თოლით ტიპურ ბირთვის მორკებულიენ) იერთიანებუ პროკარიოტეფიშ თუდონომაფეს, სოკოეფი ჩანარეფი დო ჩხოლარეფწკჷმა ართო ეუკარიოტეფიშ თუდონომაფეს.
ჩანარეფიშ ოქიანუ, ნამუსჷთ 350 ვითოშშე უმოს ბუნას კოროცხუნს, იკათუანს 3 დიდ ტაქსონს (თუდენომაფე ვარდა ტიპი): ჭითა წყარჩანარეფს (Rhodobionta), ნანდული წყარჩანარეფს (Phycobionta) დო უმაღალაშ ჩანარეფს (Embryobionta).
ფოტოსინთეზი დო თიწკჷმა მებუნაფილი ფიზიოლოგიურ-ბიოქიმიურ პროცესეფი შელებას ირზენს ჩანარეფი უჩილათუო გჷშაბგრათ ნამდგანერი შხვა ორგანიზმიშე, მორო თე გინორთი გოვითარაფაშ დაბალ ოკუჩხეს (გიშაკერზაფილო ართთოლამეფს) ნარკებო სათოლიო რე. ართთოლამეფს ჩანარული დო ჩხოლარული ორგანიზმეფიშ ხურგუაშ სიძნელა მიოწურუანს თელი ოქიანუშ ერჩქინაშ ართიანობას, ნამუშ რთუალაქჷთ პალეონტოლოგიური მუნაჩამუეფიშ ნერჩიშე აკანო 3 მლრდ. წანაშ უკახლე დიჭყუ.
ართთოლამ ჩანარეფს უღუ მუჭოთ საართო თოლიშო დჷმახასიათაფალი ორგანოეფი, თეში სპეციფიკური სტრუქტურეფი (ქრომატოფორი, მუშობურო აშაკეთებული დანცხი, ჯგირო გუმოხანტილი ვაკუოლეფი დო შხვა), მუთი თენეფს ეჭვიმეუღალუო გინურთანს ჩხოლარამი ორგანიზმეფშე.
სისტემატურო ინწყუაფუ ორთაშ თხილუაშო მეჯღუნილი ოერეფოშქაშე კონგრესეფი. ართ-ართი თეჯგურა ფორუმქ „იუნესკოშ“ გინოჭყვადუათ 1977 წანაშ გჷმათუთას საქორთუოს (ნ. ქართი) მინწყუ.
