Multimedia w Wikimedia Commons 
Hasło w Wikisłowniku Jelonek rogacz (Lucanus cervus) – jeden z największych chrząszczy w Polsce, należy do rodziny jelonkowatych. Podlega częściowej ochronie gatunkowej[1][2].
Jest barwy ciemnobrązowej. Osiąga 6 cm długości (bez żuwaczek). Żuwaczki samca są potężnie rozwinięte i wydłużone, przypominające kształtem poroże jelenia – stąd polska i łacińska nazwa gatunku. Samice posiadają dużo mniejsze żuwaczki. Jelonek żyje w lasach dębowych, żywiąc się głównie sokiem wyciekającym z pni drzew. Owady dorosłe występują w czerwcu. Jak większość chrząszczy, posiadają zdolność lotu, gdyż błoniaste skrzydła drugiej pary są dobrze wykształcone.
Larwa jelonka ma postać pędraka, żyje w zmurszałym drewnie lub ziemi, żywiąc się szczątkami organicznymi, niekiedy podgryza korzonki roślin, nie wyrządzając większych szkód. Rozwój larwy trwa cztery lata; po tym okresie przepoczwarcza się ona w ziemi. Stadium poczwarki trwa zaledwie parę tygodni, lecz już w pełni wykształcone chrząszcze pozostają w ziemi aż do następnej wiosny.
Z powodu długiego czasu rozwoju, atrakcyjności z punktu widzenia zbieraczy amatorów, wycinania starych drzew i opryskiwania lasów środkami chemicznymi owad ten został w Polsce niemal doszczętnie wytępiony. Od 1952 roku znajdował się pod ścisłą ochroną gatunkową, a od roku 2014 objęty jest ochroną częściową.
Ze względu na niezwykły kształt i rozmiary jelonek stanowił również inspirację artystów. Znane są przedstawienia chrząszcza w miniaturach rękopisu Giovannino De Grassi Officiolo Visconti z 1370 i iluminowanego mszału z 1526 z klasztornej biblioteki w Bressanone. Wykonane z dokumentacyjną precyzją akwarelowe portrety jelonka pozostawili po sobie Albrecht Dürer i Georg Hoefnagel. Akwarela Dürera z tym chrząszczem została wykorzystana jako główny motyw etykietki włoskiej brandy Divino[3] wyprodukowanej w 1986 w Trydencie.
Realistyczne wizerunki jelonka spotykane są często w niderlandzkich martwych naturach, m.in. w kompozycjach kwiatowych Petera Binoita z początku XVII w. Stylizowane przedstawienia chrząszcza spotykane są w dziełach sztuki okresu secesji, m.in. w rysunkach Stanisława Wyspiańskiego i Alfonsa Muchy. Jelonek spotykany jest również w numizmatyce i filatelistyce, szczególnie w edycjach serii poświęconych ochronie przyrody. Znaczki z nim wydały między innymi poczty Albanii, Bułgarii, Belgii, Czechosłowacji, Jugosławii, NRD, Polski, Węgier i Wielkiej Brytanii[4]. Narodowy Bank Polski wydał w 1997 kolekcjonerską srebrną monetę 20 zł z wizerunkiem jelonka[5].
Wietnamski artysta origami Nguyễn Hùng Cường wykonał trójwymiarową podobiznę chrząszcza sztuką kształtowania papieru[6]
Jelonek występuje również w baśniach i literaturze dla dzieci, często jako król owadów lub rycerz.
Rzadkim przypadkiem występowania tego owada w heraldyce jest nadanie przez brytyjską heroldię herbu z nim w klejnocie Williamowi Hartwellowi w początku XVI wieku[7]. Jelonek występuje także w herbach kilku rodów o nazwisku Schröder (Schrötter, Schrödder), m.in. patrycjuszowskiej rodziny z Gdańska. Są to herby mówiące, gdyż nazwa rodziny Lucanidae w języku niem. brzmi właśnie die Schröter[8][9]. Także w herbie Paulusa von Appetzhofen, założyciela zameczku namiestnikowskiego w Weingarten występują trzy jelonki złote na czarnym skosie, a w klejnocie jelonek w słup między bawolimi rogami.
Jelonek rogacz (Lucanus cervus) – jeden z największych chrząszczy w Polsce, należy do rodziny jelonkowatych. Podlega częściowej ochronie gatunkowej.
