Multimedia w Wikimedia Commons Skoczogonki (Collembola) – rząd stawonogów z grupy skrytoszczękich, siostrzanej dla owadów. Opisano około 8 tysięcy gatunków[2], z których w Polsce występuje około 300. Rzeczywista różnorodność tej grupy jest jednak zdecydowanie większa[3], może nawet przekraczać 50 tysięcy gatunków[2].
Skoczogonki występują w środowisku wodnym i lądowym. Nie mają skrzydeł (pierwotnie bezskrzydłe). Wydłużone ciało o różnorodnym ubarwieniu, długości kilku milimetrów, zwykle bez oczu, czułki 4-6-członowe i 6-segmentowy odwłok. Aparat gębowy gryzący lub kłująco-ssący. Gatunki skaczące posiadają na odwłoku tzw. widełki skokowe i hamowidło. Pierwszy segment odwłokowy jest zaopatrzony na stronie brzusznej w rurkowatą przysadkę, zwaną cewką brzuszną. Może ona nabrzmiewać na wierzchołku i służyć jako przylga dla przytwierdzenia się do podłoża. Brak wieloczłonowych przysadek odwłokowych, zamiast nich czasami są krótkie, pazurkowate wyrostki na wierzchołku odwłoka. Gatunki nieskaczące są pozbawione widełek i zaszczepki, czyli hamowidła. Stopy są 1-członowe. Rozwój przebiega bez przeobrażenia[4].
Występują licznie w różnych wilgotnych środowiskach, we wszystkich typach gleb, ściółce leśnej, mchu, a nawet na śniegu. Odżywiają się martwą materią organiczną lub roślinami, przyczyniając się do rozwoju mikroflory glebowej. Wiele gatunków jest szkodnikami upraw szklarniowych.
Skamieniałości najstarszego znanego skoczogonka (Rhyniella precursor) znalezione zostały w dolnodewońskim stanowisku paleontologicznym Rhynie Chert w Szkocji.
Tradycyjnie do skoczogonków zaliczano dwa podrzędy: Arthropleona i Symphypleona, później wyróżniono również Neelipleona, jednak nie wszyscy taksonomowie zgadzali się z taką interpretacją[5]. W niektórych klasyfikacjach wyróżniano Entomobryomorpha, Neelipleona, Poduromorpha i Symphypleona[1], w innych Entomobryomorpha i Poduromorpha uznawano za podgrupy wewnątrz Arthropleona[6]. W analizach filogenetycznych przeprowadzonych przez Haesego (2002) oraz Luana i współpracowników (2005) grupa Symphypleona była parafiletyczna. U Haesego parafiletyczne były również Entobryomorpha, zaś monofiletyczne – Poduromorpha, podczas gdy w analizach Luanga i in. monofiletyczne były zarówno Entobryomorpha, jak i Poduromorpha (a tym samym również Arthropleona jako całość)[7][6].
Niektórzy naukowcy sugerowali, że skoczogonki w ogóle nie należą do sześcionogów, jednak analizy filogenomiczne[8] oraz genetyczne wskazują, że Collembola wraz z pozostałymi skrytoszczękimi należą do Hexapoda jako grupa siostrzana owadów. Analiza przeprowadzona przez Luana i współpracowników sugeruje, że skoczogonki są grupą siostrzaną dla kladu obejmującego pierwogonki i widłogonki[6].
Jednym z entomologów zajmujących się badaniem skoczogonków był Jan Stach.
Skoczogonki (Collembola) – rząd stawonogów z grupy skrytoszczękich, siostrzanej dla owadów. Opisano około 8 tysięcy gatunków, z których w Polsce występuje około 300. Rzeczywista różnorodność tej grupy jest jednak zdecydowanie większa, może nawet przekraczać 50 tysięcy gatunków.
