Multimedia w Wikimedia Commons Przepiór brazylijski (Odontophorus capueira) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny przepiórowatych. Występuje we wschodniej Ameryce Południowej. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Po raz pierwszy gatunek opisał Johann Baptist von Spix w 1825. Holotyp pochodził ze stanu Minas Gerais lub Rio de Janeiro. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Perdix capueira[3]. Obecnie (2016) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny uznaje nazwę Odontophorus capueira. Według IOC przepiór brazylijski jest gatunkiem monotypowym[4], opisano jednak podgatunek O. c. plumbeicollis o wątpliwej odrębności[3]. Został opisany jako odrębny gatunek przez Charlesa B. Cory'ego w 1915[5] na podstawie jednego, lekko zniszczonego okazu[6] i z tego jednego okazu jest znany[3][6]. Epitet gatunkowy capuiera jest nazwą nadaną ptakowi przez Brazylijczyków[7].
Długość ciała wynosi 26,5–30 cm[3]. Przybliżona długość skrzydła (według Ogilvie-Granta, oryginalne wymiary w calach) – 15,5 cm, ogona – 7,5 cm, skoku – 4,5 cm[7]. Oryginalne (nieprzeliczone) wymiary holotypu podgatunku O. c. plumbeicollis: długość skrzydła 152 mm, ogona – 80 mm, skoku – 38 mm, środkowego palca stopy wraz z pazurem – 46 mm[5]. Widoczna obrączka oczna z czerwonej, nagiej skóry. Boki głowy, brodę, gardło i brzuch porastają pióra szare, bez wzorów. Wierzch głowy i czub kasztanowe, brew i czoło śniade. Brązowe pióra grzbietu mają białe stosiny. Barkówki kasztanowe z białymi pasami biegnącymi wzdłuż stosin. Kuper płowy, pokrywy czarnymi plamkami. Lotki I czarne z białymi plamkami. Dziób czarny, nogi ciemnoszare. Samica upierzeniem przypomina samca, jest jedynie smuklejsza[3].
Przepiór brazylijski zamieszkuje wschodni Paragwaj, skrajnie północno-wschodnią Argentynę (Misiones) oraz wschodnią i północno-wschodnią Brazylię (Bahia na południe po południowo-wschodni stan Mato Grosso i Rio Grande do Sul oraz Ceará i Alagoas)[3]. W latach 1985–1999 stwierdzono 21 stanowisk przepióra brazylijskiego w Paragwaju[8].
Środowiskiem życia przepiórów brazylijskich są nizinne lasy tropikalne, także wtórne, najwyżej do 1600 m n.p.m.[3] Są aktywne, szybko poruszają się, szukając pożywienia wśród opadłych liści[7]. Żywią się jagodami, zwłaszcza szkarłatki amerykańskiej (Phytolacca americana), orzechami araukarii i prawdopodobnie także bezkręgowcami[3]. W żołądkach ptaków zbadanych przez Ogilvie-Granta znajdowały się owoce, jagody, bezkręgowce, małe kamienie i nieco piasku[7]. Przepióry brazylijskie przebywają w grupkach 6–8 osobników, rzadziej 10–15. Ich głos to powolne, powtarzane, niosące się daleko uru...uru...uru...uru.... Ptaki odzywają się w duetach, przy czym inicjuje je samiec monosylabicznym kloh-kloh-kloh-kloh. Zwykle ptaki te odzywają się o świcie i zmierzchu, szczególnie przy księżycowych nocach. Głos alarmowy to głośne łit łit łit[3].
Okres lęgowy trwa mniej-więcej od sierpnia do września, w stanie São Paulo stwierdzono gniazdo w lutym. Przepióry brazylijskie są monogamiczne. Gniazdo znajduje się na ziemi, niekiedy w norze pancernika. Ptaki obserwowane w niewoli zbudowały zadaszone gniazdo o wymiarach około 40 na 50 cm, z bocznym wejściem. Zniesienie wynosiło 3–5 jaj, inkubacja trwała 26–27 dni. Wzmiankowano o do 12 jajach w zniesieniu, prawdopodobnie był to skutek składania jaj przez kilka samic do jednego gniazda[3]; Ogilvie-Grant wspomniał o nawet 16 i więcej jajach w gnieździe[7]. Jaja mierzą blisko 40,1 mm na 29,1 mm. Inkubacja na wolności wynosi 18–19 dni, wysiaduje wyłącznie samica, również ona samotnie opiekuje się młodymi[3].
IUCN uznaje przepióra brazylijskiego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2016)[9]. Ogilvie-Grant wspomniał o tym gatunku w wydanej w 1897 książce A hand-book to the game-birds (dosł. vademecum ptaków łownych). Według autora polowanie na te ptaki przypominało polowanie na jarząbka (Tetrastes bonasia)[7]. W 1996 Parker przypuszczał, że jeśli ówczesna tendencja spadkowa powierzchni środowisk utrzymałaby się, gatunek mógłby stać się zagrożony. W Paragwaju najdalej na północ odnotowano przedstawicieli gatunku w Parku Narodowym Cerro Cora, najdalej na zachód – w PN Ybycuí, a najdalej na południe – w PN Laguna San Rafael. W przeciwieństwie do większych grzebiących Paragwaju przedstawiciele O. capueira nie są w tym państwie popularnym ptakiem łownym[8]. W skali globalnej nie istnieje ryzyko wyginięcia, jednak w stanie Minas Gerais jest to ptak zagrożony, a na nizinach Rio de Janeiro przypuszczalnie wymarł. W Brazylii występuje już głównie w lasach Mata Atlântica; populacje z północno-wschodnich regionów kraju są szczególnie zagrożone. Na niektórych obszarach chronionych ptaki tego gatunku są liczne[3].
Przepiór brazylijski (Odontophorus capueira) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny przepiórowatych. Występuje we wschodniej Ameryce Południowej. Nie jest zagrożony wyginięciem.
