Solanum betaceum (tomate de yuca, tomate d'árbol, sachatomate, chilto, tomate andín o tamarillo) ye un parrotal de 3 a 4 m d'altor, con corteza abuxada y xamasca perenne, les primeres descripciones históriques facer probablemente autóctonu del norte de Chile y Arxentina en zones d'antiguos montes húmedos sub-cordilleranos Andes y costeros anguaño estinguíos, cultivar nel Perú y Colombia,[1] Ecuador, Bolivia y Arxentina.
El so rangu nativu nun ta resueltu. Les subpoblaciones putatives monteses son pequeñes, n'árees acutaes de Chile, Arxentina y Bolivia. Ta cultiváu nos Andes, sur d'Europa, África, Nueva Zelanda. Ye imprescindible disponer de especímenes monteses pal so caltenimientu, meyoramientu y estudiu.[2]
Tien fueyes alternes, enteres, nos estremos de les cañes, con peciolu robustu de 4 a 8 cm de llargor. El llimbu presenta de 15 a 30 cm de llargor, con forma ovalada, acumináu, de color verde escuru, un pocu aspru al tactu. Les fueyes nueves tienen una fina pubescencia en dambes cares. La nerviación ye marcada y sobresaliente. Les flores son pequeñes, de 1,3 a 1,5 cm de diámetru, de color blancu-arrosáu, dispuestes en pequeños recímanos terminales. Tienen 5 pétalos y 5 estames mariellos. Floria en mayu-xunu. El Frutu ye una baga ovoide de 4 a 8 cm x 3 a 5 cm, con un llargu pedúnculu nel que persiste'l mota de la flor. La piel ye llisa, de color coloráu o anaranxáu nel maduror, con estríes de color más claru. La magaya ye jugosa, daqué aceda, de color naranxa, a colorada, con numberoses granes. Los frutos son comestibles, pudiendo comese crudos direutamente o n'ensalaes o preferiblemente cocinar pa preparar zusmios, duces y postres. Apurren fierro, potasiu, magnesiu, fósforu y vitamines A, C y Y.
Crez en climes propios del monte húmedu montascosu con temperatures que s'atopen ente los 13 y 24 °C, n'ambientes onde la precipitación ronde los 600 y 1500 mm añales; Asina mesmu n'altitúes que s'atope ente los 800 a 2800 msnm. Ye bien sensible a les baxes temperatures, vientos de gran intensidá y seques. Rique suelos francos arenosos, con bon drenaxe, ricos en materia orgánico y vese beneficiada pol abonu.
Los usos melecinales que se-y atribúin en Colombia y Ecuador tán rellacionaos coles afecciones de gargüelu y gripe. El frutu o les fueyes, primeramente calecíes, aplicar mientres la inflamación de amígdalas o anxines. Pa la gripe, consúmese'l frutu frescu n'ayunes. Sábese que'l frutu tien altu conteníu d'acedu ascórbico. Otra propiedá atribuyida ye como remediu pa los problemes hepáticos en Xamaica y Bolivia. [3] puede utilizase cocináu o non. Suel realizase mueyu de ají d'igual manera con esti frutu.
Multiplicar por granes, que granen con muncha facilidá. Presenta crecedera bien rápido, dando frutos al añu de semáu y de cutio mientres 48 meses. Encamienta cultiváselo en clima fríu a 1400-2400msnm.
Los principales productores son Portugal, Colombia, Brasil, Nueva Zelanda, Kenia, Sudáfrica, California, India y Sri Lanka.
Solanum betaceum describióse por Antonio José de Cavanilles y espublizóse en Añales d'Hestoria Natural 1: 44–45. 1799.[4]
Solanum: nome xenéricu que remanez del vocablu Llatín equivalente al Griegu στρνχνος (strychnos) pa designar el Solanum nigrum (la "Yerba moro") —y probablemente otres especies del xéneru, incluyida la berenxena[5]—, yá emplegáu por Pliniu'l Vieyu nel so Historia naturalis (21, 177 y 27, 132) y, enantes, por Aulus Cornelius Celsus en De Re Melecina (II, 33).[6] Podría ser rellacionáu col Llatín sol. -is, "el sol", por cuenta de que la planta sería mesma de sitios daqué soleyeros.[7]
betaceum: epítetu llatín que significa "como remolacha".[8]
Los siguientes nomes considérense sinónimos de Solanum betaceum (apróvese cita orixinal y localización del exemplar tipu).[9]
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. Solanum betaceum (tomate de yuca, tomate d'árbol, sachatomate, chilto, tomate andín o tamarillo) ye un parrotal de 3 a 4 m d'altor, con corteza abuxada y xamasca perenne, les primeres descripciones históriques facer probablemente autóctonu del norte de Chile y Arxentina en zones d'antiguos montes húmedos sub-cordilleranos Andes y costeros anguaño estinguíos, cultivar nel Perú y Colombia, Ecuador, Bolivia y Arxentina.
El so rangu nativu nun ta resueltu. Les subpoblaciones putatives monteses son pequeñes, n'árees acutaes de Chile, Arxentina y Bolivia. Ta cultiváu nos Andes, sur d'Europa, África, Nueva Zelanda. Ye imprescindible disponer de especímenes monteses pal so caltenimientu, meyoramientu y estudiu.
.jpg)
