Funnel Weavers

Textrix denticulata

Agelenopsis pennsylvanica

Kątnik większy

Norosz ziemny

Coras lamellosus

Lejkowcowate (Agelenidae) – rodzina pająków z podrzędu Opisthothela. Obejmuje 1200 opisanych gatunków. Kosmopolityczna. Jej przedstawiciele tkają płachtowate sieci łowne z lejkiem mieszkalnym.

Opis

Pająki małych do średnich rozmiarów^[2], przy czym u kątnika większego dochodzić mogą do 18 mm długości ciała i około 100 mm rozpiętości odnóży^[3][4]. Mają osiem oczu w dwóch poziomych rzędach po cztery. Stopy mają wyposażone w trzy pazurki i trichobotria o rozmiarach zwiększających się ku wierzchołkowi stopy^[2][5]. Z wyjątkiem rodzaju Tamgrinia brak u nich sitka przędnego^[2]. Stożeczek u Ageleninae jest parzysty, zaś u Coelotinae go brak^[2][5]. Przetchlinki tchawek leżą blisko kądziołków przędnych i często są trudno dostrzegalne^[6][5]. Kądziołki tylnych par są dwuczłonowe, dłuższe niż przednich^[6][5][2].

Biologia i występowanie

Rodzina kosmopolityczna, ale w Ameryce Południowej występują tylko 3 gatunki^[7]. W Polsce stwierdzono 11^[8] (zobacz: lejkowcowate Polski).

Sieci łowne tych pająków są poziome, płachtowate, na jednym z końców wyposażone w lejek, w którym przesiaduje pająk^[9][6][2]. Budowane są m.in. wśród roślinności, skał, w jaskiniach i budynkach^[2]. U rodzajów Agelena, Tegenaria czy Eratigena sieci osiągają dość pokaźne rozmiary^[6], podczas gdy u Coelotinae są małe^[5]. W ciasnych miejscach sieć może być bardziej lejkowata, a pod kamieniami wręcz rurkowata^[6].

W rodzajach Tegeneria i Eratigena znaleźć można gatunki synantropijne. Niektóre z rodzaju Agelena należą do pająków społecznych^[9].

Niemal wszystkie gatunki lejkowcowatych są niegroźne dla ludzi, choć ugryzienie kątnika wiejskiego (Eratigena agrestis) może być groźne z medycznego punktu widzenia i są dowody, że może wywoływać zmiany martwicze^[10]. Jednak kwestia ta nadal podlega dyskusji^[11].

Taksonomia

Rodzina ta wprowadzona została w 1837 roku przez C.L. Kocha jako Agelenides. W 1850 autor ten podzielił ją na 3 podrodziny: Eigentliche Trichterspinnen, Wanderspinnen i Wasserspinnen. W 1869 Thorell wprowadził podział na podrodziny: Amaurobiinae, Agaleninae i Argyronetinae. Simon w swoich pracach z przełomu XIX i XX wieku dzielił ją na 4 podrodziny: Nicodaminae, Cybaeinae, Hahniae i Ageleninae. Każda z nich ma obecnie status osobnej rodziny, a tym który pierwszy zawęził koncept lejkowcowatych do Ageleninae w sensie Simona, był w 1967 Lehtinen. Badania z XXI wieku wskazują również na zasadność zaliczania do lejkowcowatych podrodziny Coelotinae, choć bywała ona klasyfikowana w sidliszowatych. Ogólnie relacje filogenetyczne w obrębie lejkowcowatych pozostają jednak słabo poznane^[2].

Według danych z początku 2017 do rodziny tej zalicza się 1223 opisanych gatunków z 74 rodzajów^[12]:

Przypisy