dcsimg

Bielinkowate ( Polish )

provided by wikipedia POL
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
 src=
Gąsienica bielinka kapustnika

Bielinkowate[1], bielinki[2] (Pieridae) – rodzina motyli z podrzędu Glossata i nadrodziny Papillonoidea. Liczy około 1100 opisanych gatunków. Kosmopolityczna. Jej przedstawiciele mają przednie skrzydła trójkątne, zaś tylne zaokrąglone i pozbawione ogonków. U gatunków palearktycznych barwa skrzydeł jest główne biała, żółta lub pomarańczowa.

Opis

Motyle te mają czułki długości od ⅓ do ½ krawędzi przedniego skrzydła, zakończone buławką lub stopniowo grubiejące. Na głowie obecne nagie oczy i owłosione, małe przyoczka[2]. Przedplecze ma niezlane ze sobą pośrodku płytki boczne[3]. Przednie skrzydła mają obrys trójkąta prosto- lub rozwartokątnego, zaś tylne są zaokrąglone i pozbawione ogonka. Liczba żyłek radialnych jest na przednich skrzydłach zredukowana do 4 lub do 3. Tylne skrzydła mają dwie żyłki aksylarne, przednie zaś – jedną[2], opatrzoną ząbkiem na zewnętrznej krawędzi skrzydła[3]. Ubarwienie skrzydeł u gatunków palearktycznych jest głównie białe, żółte lub pomarańczowe, natomiast u tropikalnych bardziej różnorodne[2]. Za pigmentację łusek skrzydłowych odpowiada pteryna, co jest cechą synapomorficzną rodziny[3]. W ubarwieniu skrzydeł często wyraźny jest dymorfizm płciowy, natomiast sezonowy jest słabiej zaznaczony[2]. Synapomorfię stanowią również rozdwojone pazurki przednich odnóży[3].

Gąsienice o walcowatych, zwykle zwężonych na obu końcach, skąpo i krótko owłosionych ciałach. U wielu gatunków są trujące dla ptaków. U nich oraz u poczwarek dominującą barwą jest zwykle zieleń[2].

Biologia i znaczenie

W Polsce wydają 1–2 pokolenia rocznie, w strefach cieplejszych nawet 7[2].

Niektóre gatunki notowane są jako szkodniki. W Polsce są to głównie: bielinek kapustnik, bielinek rzepnik i niestrzęp głogowiec. Dwa pierwsze żerują na kapustowatych, zaś niestrzęp jest szkodnikiem drzew owocowych[2].

Rozprzestrzenienie

Rodzina kosmopolityczna. Największą różnorodność osiąga w krainie neotropikalnej, gdzie występuje 46 taksonów rangi rodzajowej (rodzajów i podrodzajów), z których 32 to endemity. Krainę orientalną zamieszkuje 28 taksonów rangi rodzajowej, w tym 8 endemicznych. W Nearktyce te ich liczba wynosi 23, w tym 2 endemiczne, w krainie afrotropikalnej 19, w tym 8 endemicznych, w Palearktyce 18, w tym 3 endemiczne, a w krainie australijskiej 13, w tym 2 endemiczne[3]. W Europie występuje około 30 gatunków[2], z czego 17 wykazano z Polski[4] (zobacz: bielinkowate Polski).

Taksonomia i ewolucja

Bielinkowate to rodzina o dobrze wspartym monofiletyzmie, obejmująca około 1100 opisanych gatunków, zaliczanych do 83 rodzajów. Należą do nadrodziny Papillonoidea, ale ich pozycja jest niepewna – wg starszych analiz stanowią grupę siostrzaną paziowatych, wg nowszych zajmują pozycję siostrzaną względem kladu obejmującego rusałkowate, wielenowate i modraszkowate[3].

Do 2006 wewnętrzna systematyka bielinkowatych bazowała głównie na intuicji. W tymże roku opublikowana została przez Brabyego i innych pierwsza analiza filogenetyczna grupy. Potwierdziła ona monofiletyzm tradycyjnie wyróżnianych podrodzin, natomiast zmodyfikowała systematykę podrodziny Pierinae. Na podstawie jej wyników zaproponowano następującą klasyfikację[3]:

Pojawienie się bielinków szacuje się na okres między 112 a 82 milionami lat temu, przy czym najprawdopodobniej miało to miejsce w cenomanie lub turonie (kreda późna). Wiek rozejścia się linii ewolucyjnych podplemion Pierina i Aporiina oszacowano na około 60 milionów lat temu (paleocen)[3].

Przypisy

  1. David Carter: Motyle. Warszawa: Wiedza i Życie, 1993, s. 62. ISBN 83-85231-90-0.
  2. a b c d e f g h i Mieczysław Krzywicki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVII Motyle – Lepidoptera, zeszyt 65-66. Bielinki – Pieridae, Motylowce – Papilionidae. Warszawa: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1962.
  3. a b c d e f g h Michael F. Braby, Roger Vila, Naomi E. Pierce. Molecular phylogeny and systematics of the Pieridae (Lepidoptera: Papilionoidea): higher classification and biogeography. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 147, s. 239–275, 2006. The Linnean Society of London.
  4. Christopher Jonko: Pieridae Polski. W: Motyle Europy [on-line]. [dostęp 2016-11-12].
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL

Bielinkowate: Brief Summary ( Polish )

provided by wikipedia POL
 src= Delias eucharis  src= Gąsienica bielinka kapustnika  src= Poczwarka niestrzępa głogowca  src= Pereute telthusa  src= Dismorphia spio  src= Appias nero

Bielinkowate, bielinki (Pieridae) – rodzina motyli z podrzędu Glossata i nadrodziny Papillonoidea. Liczy około 1100 opisanych gatunków. Kosmopolityczna. Jej przedstawiciele mają przednie skrzydła trójkątne, zaś tylne zaokrąglone i pozbawione ogonków. U gatunków palearktycznych barwa skrzydeł jest główne biała, żółta lub pomarańczowa.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL