![src=]()
Ten artykuł dotyczy rodzaju ssaków. Zobacz też:
Lampart (ujednoznacznienie).
Multimedia w Wikimedia Commons 
Hasło w Wikisłowniku Lampart[12] (Panthera) – rodzaj ssaka drapieżnego z podrodziny panter (Pantherinae) w rodzinie kotowatych (Felidae).
Zasięg występowania
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Azji, Afryce i Ameryce[13].
Morfologia
Długość ciała 86–290 cm, długość ogona 80–109 cm; masa ciała 21–325 kg (dorosłe samce są większe i cięższe od dorosłych samic)[13]. Przedstawiciele rodzaju Panthera jako jedyne kotowate potrafią ryczeć, związane jest to z odpowiednią budową krtani. Charakterystyczne jest też niepełne skostnienie kości gnykowej.
Systematyka
Etymologia
-
Panthera: πανθηρας panthēras – pantera, lampart[14].
-
Leo: łac. leo – lew, od gr. λέων leōn – lew[15]. Gatunek typowy: Felis leo Linnaeus, 1758.
-
Tigris: gr. τιγρις tigris, τιγριδος tigridos – tygrys[16]. Gatunek typowy: Felis tigris Linnaeus, 1758.
-
Leoninae (Leonina): łac. leoninus – właściwy lwu, należący do lwa[17]. Gatunek typowy: Felis leo Linnaeus, 1758.
-
Tigrinae (Tigrina): łac. tigrina – jak tygrys[18]. Gatunek typowy: Felis tigris Linnaeus, 1758.
-
Uncia: epitet gatunkowy Felis uncia Schreber, 1775[19]. Gatunek typowy: Felis irbis Ehrenberg, 1830 (= Felis uncia Schreber, 1775).
-
Jaguarius: zlatynizowana forma ang. jaguar („barbarzyńska nazwa, które z przykrością muszę nadać temu podgatunkowi z powodu niewystarczających moich studiów klasycznych; niektóre z moich podgatunków również mają barbarzyńskie nazwy”)[8][20]. Gatunek typowy: Felis onca Linnaeus, 1758.
-
Pardus: gr. παρδος pardos – lampart[21]. Gatunek typowy: Felis pardus Linnaeus, 1758.
Podział systematyczny
Do rodzaju Panthera zaliczane są gatunki współcześnie żyjące[22][12][13]:
oraz gatunki wymarłe:
Ewolucja
Prawdopodobnie wspólny przodek gatunków zaliczanych do Panthera był morfologicznie najbardziej zbliżony do współczesnego lamparta. Żył około 5-4 mln lat temu. Wszystkie żyjące współcześnie gatunki są ze sobą bardzo blisko spokrewnione. Tygrys oddzielił się najwcześniej od linii ewolucyjnej pozostałych gatunków[24]. Najmniej różnią się geny jaguara i tygrysa[25].
Mieszańce
Pokrewieństwa między dzikimi kotami są na tyle bliskie, że ich gatunki mogą łatwo się krzyżować, dając czasami płodne potomstwo w linii żeńskiej. Najczęściej spotykanym mieszańcem jest potomek tygrysicy i lwa, nazywany legrysem. Obecnie takie krzyżówki spotykane są jedynie w niewoli, ale nie można wykluczyć, że dawniej – kiedy zasięgi obu gatunków pokrywały się w większym stopniu – występowały również w warunkach naturalnych.
lew 
tygrys jaguar lampart lew 
lew legrys leguar lepart
tygrys tyglew tygrys tyguar tygart
jaguar jaglew jagrys
jaguar jagart
lampart lamlew lagrys laguar
lampart
Interakcje z człowiekiem
Znany już z zapisów kopalnych konflikt pomiędzy przedstawicielami rodzajów Homo i Panthera istniał od początku ich współistnienia. Duże, drapieżne koty żywiły się ssakami kopytnymi i naczelnymi. Człowiekowate poruszające się wolniej od kopytnych stanowiły dla wielkich kotów alternatywne źródło mięsa, zwłaszcza dla osobników okaleczonych lub chorych – takich, które utraciły pełną sprawność łowiecką[26].
Uwagi
-
↑ a b Przez wielu autorów P. atrox i P. spelaea uważane są za podgatunki lwa afrykańskiego (P. leo).
Przypisy
-
↑ Panthera, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
-
↑ L. Oken: Lehrbuch der Naturgeschichte. T. 3. Cz. 2. Jena: August Schmid, 1816, s. 1052. (niem.)
-
↑ a b J. L. Frisch: Das Natur-System der vierfüßigen Thiere in. Tabellen, darinnen alle Ordnungen, Geschlechte und Arten, nicht nur mit bestimmenden. Glogau: Christian Friedrich Günther, 1775, s. 13. (niem.)
-
↑ Wagner 1841 ↓, s. 460.
-
↑ Wagner 1841 ↓, s. 469.
-
↑ J.E. Gray: List of the specimens of Mammalia in the collection of the British museum. London: The Trustees, 1843, s. 40. (ang.)
-
↑ J.E. Gray. The Ounces. „The Annals and Magazine of Natural History”. Second Series. 14, s. 394, 1854 (ang.).
-
↑ a b N. Severtzov. Notice sur la classification multisériale des Carnivores, spécialement des Félidés, et les études de zoologie générale qui s'y rattachent. „Revue et Magasin de Zoologie pure et Appliquée”. 2 Série. 10, s. 385-393, 1858 (fr.).
-
↑ L. Fitzinger. Revision der zur natürlichen Familie der Katzen (Feles) gehörigen Formen. „Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe”. 58, s. 459, 1868 (niem.).
-
↑ Grevé 1895 ↓, s. 60.
-
↑ Grevé 1895 ↓, s. 48.
-
↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 138, 139. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.)
-
↑ a b c M.E. & F.C. Sunquist: Family Felidae (Cats). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 128–139. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.)
-
↑ Palmer 1904 ↓, s. 510.
-
↑ Palmer 1904 ↓, s. 368.
-
↑ Palmer 1904 ↓, s. 680.
-
↑ Palmer 1904 ↓, s. 369.
-
↑ Palmer 1904 ↓, s. 678.
-
↑ Palmer 1904 ↓, s. 700.
-
↑ Palmer 1904 ↓, s. 355.
-
↑ J.A. Jobling: Key to Scientific Names in Ornithology. W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2017. [dostęp 2018-01-31]. (ang.)
-
↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Panthera. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2015-06-30]
-
↑ Z. Jack Tseng, Xiaoming Wang, Graham J. Slater, Gary T. Takeuchi, Qiang Li, Juan Liu i Guangpu Xie. Himalayan fossils of the oldest known pantherine establish ancient origin of big cats. „Proceeding of the Royal Society B: Biological Sciences”. 281 (1774), s. 20132686, 2014. DOI: 10.1098/rspb.2013.2686 (ang.).
-
↑ Janczewski, D.W., Modi, W.S., Stephens, J.C., O’Brien, S.J., 1995. Molecular evolution of mitochondrial 12S RNA and cytochrome b sequences in the pantherine lineage of Felidae. Molecular Biology Evolution 12 (4), 690–707.
-
↑ Mattern, M.Y., McLennan, D.A., 2000. Phylogeny and speciation of felids. Cladistics 16, 232–253.
-
↑ Julian C. Kerbis Peterhans & Thomas Patrick Gnoske, The science of ‘Man-eating’* among lions (Panthera leo) with a reconstruction of the natural history of the “Man-eaters of Tsavo” (en)
Bibliografia
- T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Waszyngton: Government Printing Office, 1904, s. 71-718, seria: North American Fauna. (ang.)
- J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 2. Erlangen: Expedition des Schreber'schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1841, s. 1–547. (niem.)
-
P. Grevé. Die geographische Verbreitung der jetzt lebenden Raubthiere. „Nova acta Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Germanicae Naturae Curiosorum”. 63, s. 1–280, 1895 (niem.).
tygrys 
lew legrys leguar lepart tygrys 
