Agrocybe dura (Bolton) Singer 1936

Polówka popękana (Agrocybe dura (Bolton) Singer) – gatunek grzybów z rodziny pierścieniakowatych (Strophariaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Strophariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy gatunek ten opisał w 1788 r. James Bolton pod nazwą Agaricus durus, do rodzaju Agrocybe (polówka) włączył go Rolf Singer w 1936 r^[2].

Synonimy naukowe^[2].:

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 3-11 cm, kształt u młodych owocników półkulisty, później wypukły,u starszych owocników spłaszczony. Czasami posiada słabo zaznaczony garb. Jest nieco higrofaniczny. Brzeg kapelusza ze zwisającymi resztkami osłony. Początkowo jest równy, ale na starszych owocnikach porozrywany i płatowaty. Powierzchnia barwy od kremowobiałej przez kremowożółtawą lub kremowordzawą dokremowobrązowawej. U młodych owocników jest gładka, ale później zazwyczaj pęka na poletka^[4].

Blaszki

Dość gęste, o szerokości do 7 mm, przy trzonie zatokowato wycięte. Początkowo są białawe z czasem coraz ciemniejsze, na koniec oliwkowobrązowe^[4].

Trzon

Wysokość 8‒12 cm, grubość do 1 cm, kształt walcowaty, czasami wygięty. Posiada błoniasty nietrwały pierścień będący pozostałością osłony. Powierzchnia biała, włókienkowata, u podstawy występuje biały, filcowaty nalot grzybni^[5][4].

Miąższ

Biały lub kremowy, w kapeluszu elastyczny. Młode owocniki mają zapach ogórkowo-mączny i łagodny smak, starsze mają stęchły zapach i gorzki smak^[4].

Wysyp zarodników

Ciemnobrązowy. Zarodniki jajowate lub elipsoidalne o rozmiarach 12‒13 × 6‒7.5 μm^[6].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej oraz w Europie^[6]. W Polsce jej rozprzestrzenienie i częstość występowania nie są znane. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano 4 stanowiska tego gatunku^[3].

Czasami tylko rośnie w lasach, najczęściej na polach, łąkach, w ogrodach, przy drogach, na wysypiskach śmieci, wśród traw. Owocniki wytwarza od czerwca do września^[3]. Występuje także na zwałach ziemi z kopalni odkrywkowych, na hałdach i poboczach leśnych dróg^[5].

Znaczenie

Saprotrof, grzyb niejadalny^[7].

Gatunki podobne

Najłatwiej polówkę popękaną rozpoznać po kapeluszu popękanym na poletka (jednak następuje to dopiero u owocników w średnim wieku), oraz zwisających z kapelusza resztkach osłony. Podobne do niej są m.in^[5]:

• polówka wczesna (Agrocybe praecox). Jest delikatniejsza, ma ciemniejsze owocniki, a jej kapelusz nie pęka na poletka. Jest też bardziej gorzka i ma mniejsze zarodniki,
• niektóre gatunki pieczarek, ale mają krótszy i grubszy trzon i ich blaszki szybko stają się czarnobrązowe.

Przypisy