Vigna unguiculata subespecie sesquipedalis ye una llegume comestible cultivada pa consumir les sos vaines verdes. Conocer pol nome de xudía de metro,[1] bora, xudía de vaca, frijól espárragu,[1] habichuela llarga,[1] frijol culiebra.[1]
Son plantes trepadores o yerbes arbustives, añales; colos tarmos glabros. Folíolos ovaos, de 8–11 cm de llargu y 4.5–6.7 cm d'anchu, ápiz acumináu, base obtusa, glabros; pecíolos 6.7–8.7 cm de llargu, glabros, estípules xeneralmente peltaes, ca 1.5 cm de llargu. Inflorescencies 8.7–15 cm de llargu, con 1–3 nuedos florales, bráctees llanceolaes, 3–5 mm de llargu, caduques, bractéoles espatulaes, 3–5 mm de llargu, subpersistentes, flores ca 2 cm de llargu, blanques con mácules moraes, subsésiles; mota campanuláu, tubu 5 mm de llargu, dientes deltoides, 2 mm de llargu, glabro; estandarte con 1 ó 2 apéndices na llámina; quilla ensin cara. Frutos lliniares, 7–15 (variable de 20–100 en cultivar) cm de llargu y 11 mm d'anchu, glabros; granes 10–17, oblongues a reniformes, ca 8 mm de llargu y 6 mm d'anchu, diversos colores, guañada epigea.[2]
La planta pertenez a un xéneru distintu del xéneru al que pertenez la xudía común. Ye una brengosa enredadera trepadora añal. La planta ye mesma de climes tropicales/tropicales y cultivar especialmente nes zones templaes del sur d'Asia, el sudeste d'Asia, y el sur de China. Una variedá de xudía de mazcaritu, cultivar principalmente polos sos vaines inmadures escepcionalmente llargues (35-75 cm) y utilizar en forma similar a la xudía verde o chaucha. Les numberoses variedaes d'esta especie estremar polo xeneral polos distintos colores de les sos granes madures.
Les vaines, que pueden empezar a formase a los 60 díes de la llantadera, cuelguen en grupos de dos o más. Pa consumu ye conveniente recoyer primero qu'algamen el so plenu maduror; sicasí, d'aquelles vaines que nun se recoyeron ye posible usar les sos granes seques en sopes. Al collechar, ye importante nun recoyer los biltos que s'atopen percima de les vaines; cuidao que la planta va producir munches más vaines nel mesmu tarmu. Les plantes tomen más tiempu n'algamar el maduror que les otres variedaes de xudíes, pero una vegada en producción, les vaines son de crecedera rápida y ye precisu una collecha diaria. Les plantes van producir vaines hasta l'empiezu de les xelaes.
Son una bona fonte de proteínes, vitamina A, tiamina, riboflavina, fierro, fósforu y potasiu, y una bien bona fonte de vitamina C, acedu fólico, magnesiu y manganesu.
Vigna unguiculata describióse por (L.) Walp. y espublizóse en Repertorium Botanices Systematicae. 1(5): 779. 1843.[2]
Vigna: nome xenéricu que foi dau n'honor del botánicu italianu Dominicu Vigna que lo afayó nel sieglu XVII.
unguiculata: epítetu llatín que significa "con una garra"[3]
sesquipedalis: epítetu llatín ;Sinonimia:
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. Vigna unguiculata subespecie sesquipedalis ye una llegume comestible cultivada pa consumir les sos vaines verdes. Conocer pol nome de xudía de metro, bora, xudía de vaca, frijól espárragu, habichuela llarga, frijol culiebra.
