Schinus molle ye una especie arbórea de fueyes perennes perteneciente a la familia Anacardiaceae, orixinaria del sur de Brasil, Uruguái, y la mesopotamia arxentina; puede llegar a midir alredor de 15 metros d'altor. Recibe, ente otros, los nomes comunes de gualeguay o anacahuita, y nel Ríu de la Plata, denominar aguaribay [1] o aguaraibá [1].
Una especie similar distribuyir dende Perú hasta'l noroeste de l'Arxentina y Chile, pasando por Bolivia, tando amontesada en Méxicu, ye'l Schinus areira, que foi considerada por enforma tiempu namái como una variedá d'esta especie, llamándose polo tanto: Schinus molle var. areira; güei tratar como especie plena.
Son árboles de tamañu pequeñu a medianu, qu'algamen un tamañu d'hasta 15 m metros d'altu y 30 cm de diámetru, cañes colgantes, corteza esterior café o gris, bien aspra, esfoliante en plaques llargues, tricomes erectos o curvaos, hasta 0.1 mm de llargu, ablancazaos; plantes dioicas. Fueyes alternes, siempres verdes o decidues, imparipinnaes o paripinnaes, 9–28 cm de llargu, 11–39-folioladas; foliolos opuestos a alternos, estrechamente llanceolaos, 1.3–5.1 cm de llargu y 0.2–0.5 cm d'anchu, ápiz agudu, obtusu o arrondáu, acumen mucronáu a uncináu, base arrondada, obtusa o cuneada, oblicua, marxes enteros a serraos, especialmente escontra'l ápiz, xeneralmente glabros, cartáceos. Inflorescencia terminal y axilar, pleiotirsos o fascículos, bráctees frondosas, de 10–25 cm de llargu, glabra a escasamente pubescente, pedúnculu 0–3 cm de llargu, pedicelos 1.3–2 mm de llargu, articulaos. Frutu globosu, de 5–7 mm de diámetru, exocarpo delgáu, deciduo, rosáu a colloráu-rosáu cuando maduru, glabro, mesocarpo carnosu y resinosu, endocarpu óseu; granes estruyíes, cotiledones planos.[2]
S. molle ye orixinariu del estáu de Rio Grande do Sul nel sur de Brasil, del Uruguái, Bolivia, Perú, y de la mesopotamia arxentina.
Ye una especie tolerante a la seca y a les altes temperatures, llonxeva, resistente y perenne, anque nun aguanta bien les xelaes. Por estes razones cultivar en tol mundu. N'Europa llantar en parques, paseos y aveníes. N'España ye frecuente'l so cultivu nes provincies más templaes, especialmente nel Llevante y Andalucía. Aportó a un seriu problema en munchos llugares del mundu pol so calter invasor, naturalizándose nos nuevos hábitats.[3]
N'África del sur, por casu, S. molle invadió sabanes y pacionales y espandióse a lo llargo de cunetes y canales de riego n'ambientes semidesérticos.[3] Tamién se considera invasiva en gran parte d'Australia, dende pacionales a montes abiertos y árees costeres. Tamién en finques abandonaes y al pie de les víes del tren. N'América del Norte, tanto S. molle como'l so pariente cercanu Schinus terebinthifolius son particularmente dañibles en Florida y Hawái, y pueden atopase tamién nel sur d'Arizona, sur de California, Texas, Luisiana, y Puertu Ricu.[4]
Mientres enforma tiempu, a una especie similar que se distribúi dende Perú hasta'l noroeste de l'Arxentina y Chile, tando amontesada en Méxicu, considerar namái como una variedá de Schinus molle, llamándose polo tanto: Schinus molle var. areira; güei tratar como especie plena: Schinus areira.
Schinus ye'l nome llatín, d'orixe griegu, pa designar al llentiscu; foi aplicáu a una especie similar: el pimenteru falsu (Schinus areira), porque produz una resina goliosa bien similar a la del llentiscu, polo qu'esa especie tamién foi llamada llentiscu del Perú.
El términu molle recuerda a un antiguu nome xenéricu pa esta planta, utilizáu por Tournefort, y deriva del nome quechua mulli, non del llatín molle ("fluexu").
Trátase d'una planta llargamente utilizada pola medicina tradicional. A la so corteza y resina atribuyéronse-y propiedaes tóniques, antiespasmódicas y repulguantes y la resina ye usada pa solliviar les caries. Los frutos frescos en fervinchu tomar contra la retención d'orina. Les fueyes fervíes y los baños cola agua de les fueyes en decocción, sirven como analxésicu, cicatrizante y anti inflamatorio d'usu esternu, y les fueyes seques espuestes al sol úsense como cataplasma pa solliviar el reumatismu y la ciática.
En medicina folclórica les fueyes y les flores utilícense como cataplasmes calientes contra'l reumatismu y otros dolores musculares. Les fueyes en fervinchu xuntu con fueyes d'ocalitu, y n'inhalaciones, son usaes pal aliviu d'afecciones bronquiales. La so resina atopa asemeyaes aplicaciones que l'almáciga.
La grana emplégase como «pimienta rosada». Al estregase na piel xenera una sustanza qu'alloña a los mosquitos. De les fueyes y la corteza estrayi un aceite esencial (bálsamu) el cual ye utilizáu en dentífricos, arumes y xabones como materia
Schinus molle describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum 1: 388–389. 1753.[2]
Schinus, ye'l nome griegu del llentiscu: arbolín perenne d'esta mesma familia;
molle: epítetu que recuerda a un antiguu nome xenéricu pa esta planta, utilizáu por Tournefort, y deriva del nome quechua mulli, non del llatín molle ("fluexu").
Schinus molle var. argentifolius Marchand
Conocer a esta especie colos nomes de * aguaribay o gualeguay na mariña d'Arxentina y Uruguái:
.
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. Schinus molle ye una especie arbórea de fueyes perennes perteneciente a la familia Anacardiaceae, orixinaria del sur de Brasil, Uruguái, y la mesopotamia arxentina; puede llegar a midir alredor de 15 metros d'altor. Recibe, ente otros, los nomes comunes de gualeguay o anacahuita, y nel Ríu de la Plata, denominar aguaribay o aguaraibá .
Una especie similar distribuyir dende Perú hasta'l noroeste de l'Arxentina y Chile, pasando por Bolivia, tando amontesada en Méxicu, ye'l Schinus areira, que foi considerada por enforma tiempu namái como una variedá d'esta especie, llamándose polo tanto: Schinus molle var. areira; güei tratar como especie plena.
