Coriander

Kolendra siewna (Coriandrum sativum L.) – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny selerowatych (Apiaceae Lindl.). Pochodzi znad Morza Śródziemnego, lecz zaaklimatyzował się też w krajach chłodniejszych. W Polsce jest uprawiany, rzadko zdziczały lub zawleczony^[2].

Morfologia

Łodyga

Wzniesiona, rozgałęziona, żebrowana, naga, do 70 cm wysokości. Cała roślina wydziela zapach pluskiew.

Liście

Dolne pojedyncze, długoogonkowe, klapowe, o szerokich działkach; górne – podwójnie pierzastodzielne, o działkach równowąskich, podobnych do kopru.

Kwiaty

Jasnoróżowe lub białe, drobne, zebrane w baldachy złożone wyrastające na końcach rozgałęzień. Roślina miododajna. Kwiaty 5-krotne z 1 słupkiem i 5 pręcikami. Kwitnie od czerwca do lipca.

Owoce

Brunatny lub jasnobrunatny, bardziej lub mniej kulisty, o średnicy około 1,5–5 mm lub owalny, o długości 2–6 mm. Składa się z rozłupni, złożonej z rozłupek zwykle ściśle połączonych. Owoc jest nieowłosiony i posiada 10 falistych, lekko wzniesionych żeberek pierwotnych i 8 prostych, bardziej wyraźnych żeberek wtórnych. Rozłupki są na powierzchni wewnętrznej wklęsłe. Szczyt wieńczy podszyjcze (stylopodium)^[3]. Młode owoce – zielone, przed dojrzewaniem różowieją, a dojrzałe przybierają barwę żółtawą.

Korzeń

Cienki, palowy, słabo rozgałęziony

• Kwiatostan (widok z góry)

• Nasiona

• Korzeń

Zastosowanie

Roślina lecznicza

Surowiec zielarski

Owoc kolendry (Coriandri fructus) – wysuszone rozłupnie zawierające powyżej 3 ml/kg olejku eterycznego^[3]. Olejek eteryczny (Oleum Coriandri), zawiera przede wszystkim fitoncyd linalol.

Działanie i zastosowanie

Rozkurczowe, wiatropędne, moczopędne, pobudzające wydzielanie soku żołądkowego i apetyt. W British Pharmacopoeia of medicines znaleźć można również wzmianki o wodzie z kolendrą, która używana była często do zwalczania kolki. Zewnętrznie używano jej jako maść na reumatyzm^[4].

Roślina uprawna

Nasiona kolendry znaleziono w grobowcu faraona Tutenchamona (zm. 1323 r. p.n.e.). Wzmiankowana jest dwa razy w Starym Testamencie: Wj 16,31 i Lb 11,7^[5]. Znana i stosowana już w starożytnym Rzymie i Grecji, stamtąd rozpowszechniła się w całej Europie, gdzie uprawiana jest powszechnie (Niemcy, Holandia, Anglia), w Polsce uprawiana od czasu Piastów, obecnie na niewielką skalę^[6]. Zielone części rośliny mają w czasie wegetacji silny aromat, dzięki któremu są bardzo cenione jako przyprawa w niektórych kuchniach. Dojrzałe owoce również mają mocny aromat, ale zupełnie inny od pędów.

Roślina przyprawowa

Stanowi pospolitą przyprawę kuchenną, jest podstawowym składnikiem indyjskiej mieszanki przyprawowej curry. W kuchni nasiona używane są jako dodatek do ciast (szarlotki), pierników i kruchych ciasteczek, a także do przyprawiania sosu pomidorowego, sałatek oraz ryżu. Stosuje się je w masarstwie, likiernictwie i browarnictwie. Świeże listki kolendry są popularną przyprawą w wielu kuchniach azjatyckich oraz w kuchni portugalskiej, gruzińskiej i marokańskiej.

Niemieckie firmy używają kolendry do przyprawiania frankfurterów. Korzenie oraz świeże liście są częstym składnikiem dań egipskich i peruwiańskich. Z kolei w Grecji kolendra używana jest czesto do dań z wieprzowiny^[4].

Kolendry używa się do przyprawiania chleba, ciast, owoców, słodyczy, czekolady, likierów i innych alkoholi^[4].

W średniowieczu uważana była za afrodyzjak. Chińczycy wierzyli z kolei, że nasiona kolendry dawaly nieśmiertelność temu kto je spożył^[4].

Przypisy